Gedagtes vir elke dag
Of lees almal by Gedagtes vir elke dag
Ons kan nie verhoed dat die voëls van verdriet oor ons kop vlieg nie. Ons kan wel sorg dat hulle nie in ons hare nes maak nie. Karakter word uiteraard nie op die bergtoppe van die lewe nie, maar in die valleie daarvan gevorm.
1895: VOLKSKAS- OPRIGTER: JJ BOSMAN
KULTUURDAGBOEK 23 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Joseph Jacobus Bosman is op hierdie dag op Naawpoort, distrik Rustenburg, gebore. Teen die einde van die Tweede Vryheidsoorlog bevin hy hom saam met sy moeder entwee ouer broers in die Potchefstroomse Konsentrasiekamp. Op 19-jarige ouderdom aanvaar die jong Bosman 'n betrekking in Johannesburg waar hy as assistentboekhouer in 'n handelsonderneming hom binne enkele jare tot rekenmeester opwerk.
Later tree hy in diens by 'n rekenmeesters- en ouditeursfirma waar hy waardevolle ondervinding opgedoen het van maatskappy-administrasie.
WIE MAAK ONS GELD? (5)
FRIEDRICH JOSEF IRSIGLER
Lees reeks by Wie maak ons geld?
M. Follick (1935) het in “Facing Facts”, in “Politieke Beskouing vir die Gewone Man”, bl. 102, voorspel “. . . Met die doel om aan Pole ’n hawe te gee, is nog ’n vergryp aan Duitsland volvoer: Danzig is van hom geneem en tot vrye stad verklaar. Van alles wat in Duitsland Duits is, is niks meer Duits as Danzig nie . . . vroeër of later sal die Poolse Korridor oorsaak wees van ’n toekomstige oorlog . . . en as Pole nie die Korridor aan Duitsland teruggee nie, moet hy hom klaarmaak vir ’n uiters rampspoedige oorlog met Duitsland, anargie en moontlik ’n terugkeer na die slawerny waaraan hy hom maar onlangs ontworstel het.”
As enigiemand in 1919 voorspel het dat binne 20 jaar die Britte, die kwaaiste kritici van Danzig en die Poolse Korridor, die Duitsers die oorlog sou aansê omdat hulle die reg van selfbeskikking vir die inwoners van Danzig en die Poolse Korridor eis, sou hy in ’n inrigting opgesluit gewees het. In 1919 het so ’n waansinnige, onregverdige en kriminele handeling ondenkbaar gelyk. Maar ons weet nou dat met ’n gevange Pers, leuenagtige politici en onbeperkte geldmag selfs die ondenkbare deur ons Superbankiers moontlik gemaak kan word.
1837: RETIEFMANIFES
KULTUURDAGBOEK 22 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Op hierdie dag in 1837 is een van die waardevolste dokumente in ons land se geskiedenis voltooi. Dit is die Retiefmanifes wat namens die emigranteboere in Hollands geskryf is, en waarin die leuens aangaande die Groot Trek, en die oorsake van en doel met die Trek vir die buitewêreld uiteengesit word. Dit is volledig in die Graham's Town Journal van 2 Februarie 1837 in Engels weergegee nadat uitdruklik om sodanige publisiteit gevra is. Al sou Piet Retief slegs hierdie skryfdaad verrig het, sou hy nog steeds histories hoog aangeslaan gewees het. Dit is immers 'n eietydse dokument wat deur 'n baie betrokke en geloofwaardige getuienis opgestel is.
Retief beweer hierin dat allerlei berigte versprei is om die Trekkers by vriend en vyand in onguns te bring. Sy Manifes moet die beeld van die Voortrekkers herstel en almal laat besef dat die Christengelowige nie sommer sy band met sy geboortegrond breek as daar nie besonder oortuigende redes daarvoor bestaan nie. Die Manifes moet ook lig werp op die voornemens ten opsigte van inboorlingstamme. Hy skryf dan verder min of meer soos volg:
DIE NADERENDE VOETSTAPPE VAN DIE ANTICHRIS
Ds A.E. vd Berg
1. Die Europese Unie
Ná die Tweede Wêreldoorlog het Europeërs ernstig na eenheid gestreef om die gruwelvorm van nasionalisme wat hulle beleef het te genees. Dit het Robert Schumann en ʼn paar vooraanstaande politici ʼn gesamentlike verklaring in Mei 1950 laat uitreik - die Schumannverklaring waarvolgens ʼn tussen-staatsorganisasie geskep sou word om Europa te herorganiseer.
ʼn Jaar later het die ESSG (Europese Steenkool en Staalgemeenskap) met die Verdrag van Parys tot stand gekom. Dis deur België, Frankryk, Italië, Nederland, Wes-Duitsland en Luxemburg onderteken wat in 1957 tot verdere samewerking met die ondertekening van die Verdrag van Rome gelei het.
Die Verdrag van Rome was die geboorte-uur van die Europese Unie (EU) wat Europa berekend in die rigting van strukturele eenheid begin dryf het. Die EU is ʼn internasionale organisasie van etlike lidlande wat onderlinge ekonomiese, politieke en geregtelike samewerkingsooreenkomste vir Europa beding.
1918: SANTAM KRY NAAM
KULTUURDAGBOEK 21 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Op 'n vergadering van 5 Desember 1917 in die ou Royal Hotel in Kaapstad beplan sewe manne die Afrikaner se daadwerklike toetrede tot die ekonomiese stryd en word daar besluit om 'n Afrikaanse maatskappy te stig wat alle vorme van trustwerk en versekering kan hanteer. Die betrokkenes was mnr CG Fichardt (voorsitter), WA Hofmeyr, CR Louw, PA Malan, FH Dormehl, AFJ Bennning en A MacDonald (sekretaris).
'n Voorlopige direksie word gekies en hulle aanvaar op 21 Januarie 1918 die naam Suid-Afrikaanse Nasionale Trust- en Assuransiemaatskappij Beperk (SANTAM).
'n Week later verskyn 'n gedrukte prospektus, en 200 000 aandele van R2 elk word aangebied.
ROBEY LEIBBRANDT VERTEL SELF (31)
Outobiografie van Robey Leibbrandt:
GEEN GENADE
Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self
Voor die Hooggeregshof
Die doodvonnis word oor my uitgespreek
Van hierdie geleentheid het ek gebruik gemaak om my voor te berei vir dag waarop ek, soos ek verwag het, tot die dood veroordeel sou word. Saans net voordat die ligte uitgedoof is, het ek aandagtig gelê en luister na stories van 'n sekere "held" van die Ossewabrandwag wat nie alleen sy goeie dade uitgebasuin het nie, maar ook luid verkondig het hoe hy in die hof optree. Gelukkig het hy sy heldhaftigheid afgesluit met die sing van populêre Afrikaanse liedjies.
Toe die hoofbewaarder een aand beswaar maak teen die harde geselsery van die gevangenes, het ek hom laggend vertel dat die akoestiek van die tronk maar bra sleg is. Soos wel te verwagte, het van die O.B.-held se optrede in hof niks tereggekom nie.
Of hierdie persoon deur die speurders aangesê is om my te probeer besiel om saam met hom my verlede uit te lap, weet ek nie; tog was dit opvallend dat daar voorheen nooit oor en weer gesels is nie.
WIE MAAK ONS GELD? (4)
FRIEDRICH JOSEF IRSIGLER
Lees reeks by Wie maak ons geld?
In die vorige aflewering het ons na verskillende sette gekyk om ons arm, hardwerkend en ellendig te hou en ons so te kondisioneer vir ’n Marxistiese Wêrelddiktatuur. Nou kyk ons na die mag wat die koloniale magte oor Kommunisme kon uitoefen.
Die tweede groot hindernis teen die verspreiding van wêreldwye Kommunisme was die koloniale magte. Hulle het vrede, orde en beskawing gevestig waar daar voorheen verwoestende oorloë en barbaarheid was. Lenin se plan om hulle te vernietig was die insypeling van opgeleide terroriste in die kolonies om onrus, stakings en opstand te stook. Maar die Bankiers het ’n veel beter plan gehad: laat die twee struikelblokke in die weg van verdere Kommunistiese uitbreiding mekaar beveg en uitroei. Niemand sou ’n subtieler en vindingryker plan kon bedink nie. Hulle doel is om ’n Marxistiese wêrelddiktatuur te vestig waar alles en almal aan die staat behoort, d.w.s. aan hulle, die regerende klas. Hulle verwag geen teenstand van die gekleurde rasse nie want hulle is aan diktatuur gewoond. Hierdie Bankiers vrees egter met reg die Blankes wat hulself van die adel en die geestelikheid bevry het en nie sal rus voor hulle hul finansiële kettings ook afgelê het nie.
1831: GENL PJ JOUBERT
KULTUURDAGBOEK 20 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Petrus Jacobus Joubert is op hierdie dag in 1831 op Damaskus naby Prins Albert gebore en was naas Paul Kruger die gewidste figuur in die Zuid-Afrikaansche (Transvaalse) Republiek. As kind het hy Retief se trekgeselskap met die Voortrekkers vergesel maar op 16-jarige leeftyd het hy na Transvaal getrek en hom, ná sy huwelik met Hendrina Johanna Susanna Botha op 2 April 1851, op Rusfontein in die distrik Wakkerstroom gevestig.
In die openbare lewe het hy vinnig opgang gemaak. In 1855 was hy veldkornet, in 1865 Volksraadslid ('n amp waartoe hy reeds in 1860 verkies is maar nie kon aanvaar nie omdat hy nog nie 30 jaar oud was nie); in 1873 voorsitter van die Volksraad en in 1875 selfs waarnemende staatspresident tydens pres TF Burgers se afwesigheid in Europa.
VOORVADERGEESTE
Ds A.E. vd Berg
“Daar mag niemand by jou gevind word wat sy seun of sy dogter deur die vuur laat deurgaan — wat met waarsêery, goëlery of met verklaring van voortekens of towery omgaan nie, of wat met besweringe omgaan, of wat ’n gees van ’n afgestorwene vra of ’n gees wat waarsê, of wat die dooies raadpleeg nie” (Deutr.18:10,11).
Toe die Christendom in Afrika gevestig is, het twee geesteswêrelde onmiddellik met mekaar in botsing gekom - die lig van Christus met die duisternis van Satan. Afrika is berug vir sy verknogtheid aan die heidendom en huisves van die agterlikste mense met die rampspoedigste regerings ter wêreld.
Tydens die ANC se eeufeesviering ʼn paar jaar gelede in Bloemfontein, is Suid-Afrika onbeskaamd aan bose geeste (voorvadergeeste) opgedra. Terwyl tromme en dreunsang die lug gevul het, het die president die tradisionele reiniging-seremonie met ’n rituele offer waargeneem. ’n Bul is aan ’n boom vasgemaak en ten aanskoue van jillende feesgangers op barbaarse wyse met ’n spies doodgesteek. Geen beskaafde landsleier sou ’n nasionale geleentheid soos hierdie met so ʼn baarbaarse skouspel geopen het nie!
1563: HEIDELBERGSE KATEGISMUS
KULTUURDAGBOEK 19 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Op hierdie datum verskyn die eerste uitgawe van die Heidelbergse Kategismus. Die Kategismus het sy amptelike vorm gekry toe dit in die Kerkorde vir die Palts, wat die Keurvors op 15 November 1563 uitgevaardig het, opgeneem is.
Die vrae wat daarin voorkom is die eerste keer in die Latynse vertaling, wat reeds voor 3 April 1563 verskyn het, genommer. 'n Kort begrip is met die oog op die skoolkinders in 1576 uitgegee.
1916: ONDERWYS- KOLLEGE OUDTSHOORN
KULTUURDAGBOEK 19 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Die Onderwyserskollege Oudtshoorn het gegroei uit 'n afdeling vir die opleiding van kwekelingonderwyseresse aan die plaaslike Hoër Meisieskool. Op 19 Januarie 1916 het dit 'n onafhanklike inrigting geword met mej Colquhoun as eerste permanente hoof.
Die was die beskeie begin van 'n onafhanklike opleidingskool wat in die loop van meer as 60 jaar tot 'n groot onderwyserskollege gegroei het.
1874: HUGENOTE- SEMINARIE
KULTUURDAGBOEK 19 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Ds Andrew Murray, wat in 1871 predikant van Wellington geword het, het 'n besondere belangstelling in die onderwys van die jeug geopenbaar. Deur sy toedoen het die Hugenote-seminarie in die dorp verrys wat op 19 Januarie 1874 formeel geopen is met plek vir 40 koshuisgangers.
Hy het as voorbeeld 'n Amerikaanse meisieskool, die Mount Holyoke Seminary, geneem en ook twee dames van die Verenigde State laat kom om in die skool behulpsaam te wees. Jong meisies uit verskillende dele van Suid-Afrika het na die skool gegaan, wat volslae Engels georiënteerd was. Dit is te begryp dat die vestiging van hierdie skool in die onmiddellike nabyheid van die kwaaiste voorstanders van Afrikaans spoedig venynige kritiek uitgelok het.
DEUR SONDE VERBLIND
Hannes Ollewagen
Rigters 16:1-31
“Toe sê sy: Die Filistyne op jou, Simson! En toe hy uit sy slaap wakker word, sê hy: Ek sal vry uitgaan soos die vorige kere en my losruk. Want hy het nie geweet dat die HERE van hom gewyk het nie.Daarop het die Filistyne hom gegryp en sy oë uitgesteek en hom afgebring na Gasa en met koperkettings gebind; en hy moes maal in die gevangenis.” (:20&21).
Daar is die bekende spreekwoord wat lui – “Die liefde is blind”. Die meeste van ons dink sekerlik aan hierdie spreekwoord wanneer ons hierdie bekende gedeelte van Simson & Delíla uit God se Woord lees. Hoe blind is hierdie man nie?! Hy moes mos kon agterkom dat die vrou besig was om hom te ondermyn! Hy moes mos gesien het dat sy hom skade gaan berokken. Ek bedoel – om elke keer aan haar te kenne te gee waardeur jou krag belemmer sou word en dan presies daardeur verstrik te wees, is mos meer as genoeg rede om by jou agterdog te wek. Inteendeel, jy moet basies blind wees om nie te kan agterkom dat hierdie vrou besig is om jou om die bos te lei of te bedrieg nie. Dit is tog vir almal wat hierdie gedeelte lees sommer glashelder.
1869: JAMES MURRAY LOUW: OPRIGTER 1e CNO-SKOOL
KULTUURDAGBOEK 18 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
James Murray Louw is op hierdie dag in 1869 op Murraysburg gebore. Hy was een van die elf kinders van ds AA Louw en Jemima Murray, dogter van ds Andrey Murray senior. Bekend is ook sy broers AA, stigter van die Masjonalandse Sending, ds AF van Stellenbosch, en die sakeman, CR.
As geagte leraar van die uitgestrekte Nederduitse Hervormde of Gereformeerde Kerk van Boksburg waar hy 41 jaar bly tot sy dood op 21 November 1939, help hy om aan hierdie kerkverband beslag te gee.
VOLKSLIEFDE
Ds A.E. vd Berg
“Ek kan jou nie vergoed of kos gee nie. Al wat ek jou kan bied, is honger, dors, stryd en die dood. Volg my net as jy jou volk met jou hart en nie met jou eie lewe liefhet nie!” (Garibaldi)
Die geskiedenis getuig van mense wat weens hul geloof in Christus en liefde vir hul volk kragtige instrumente in God se hand was. ʼn Gelowige se eer is sy volk se eer en verdedig hy dit wat vir hom kosbaar is. Daarom is gelowiges se liefde vir God en hul volk te groot om enigsins eerbied vir verraaiers te hê en net te belangrik om hul toekoms aan volksvyandige agendas oor te laat.
Volksliefde beteken ʼn verknogtheid aan ʼn betrokke volk, maar nie noodwendig aan die regering van die dag nie. Dit hou die voordeel in dat dit wat so ʼn persoon vir sy land doen, hy ook vir homself doen. Dit kan met die liefde van ʼn man vir sy vrou vergelyk word – hy soek net die beste vir haar.
ROBEY LEIBBRANDT VERTEL SELF (30)
Outobiografie van Robey Leibbrandt:
GEEN GENADE
Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self
Voor die Hooggeregshof
Met die afsluiting van die voorlopige verhoor was my geselsery met die ander aangeklaagdes op 'n einde en ek is weer oorgelaat aan die willekeur van die gevangenis-owerheid. Dit was nie soveel die eensame opsluiting wat aan my senuwees getorring het nie, maar wel die gedagte dat ek sonder meer gestraf is. Hierdie onregverdige tirannie het my ingebore fyngevoeligheid tot hipersensitiwiteit verskerp en ek het eenvoudig verseg om my bakkie sop wat as middagmaal gedien het, van die sementvloer op te tel. "Ek is nie 'n hond wat van die grond af vreet nie," het ek gesnou. "My voedsel moet op 'n skinkbord bedien word."
"Ons sal aan hierdie versoek voldoen, maar dan maak jy in die vervolg self jou sel aan die kant," het 'n bewaardertjie my probeer troef.
1837: SLAG BY MOSEGA
KULTUURDAGBOEK 17 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Ná die mislukte aanval op die Voortrekkerlaer by Vegkop het die Matebeles duisende stuks vee van die Trekkers weggevoer. Drie maande later het Hendrik Potgieter en Gerrit Maritz met 'n strafekspedisie van 107 man, en gesteun deur 'n aantal Basters en Barolongs, Silkaats op 'n verrassende wyse in sy kraal by Mosega aan die Mariko-rivier oorval, duisend stuks vee gebuit en die Matebele verder noordwaarts verdryf.
1852: SANDRIVIER- KONVENSIE ONDERTEKEN
KULTUURDAGBOEK 17 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Ná die Industriële Revolusie het Engeland 'n nywerheidstaat geword wat hoofsaaklik in handel belang gestel het. Die Britse regering wou van alle onnodige veranwoordelikhede ontstlae raak en daar was 'n kragtige beweging ten gunste van die prysgee van koloniale gebiede in Suider-Afrika. Gevolglik is gunstig gereageer op kmdt- genl AWJ Pretorius se versoek dat 'n Britse kommissie aangestel word om die betrekkinge tussen Transvaal en die Britse owerheid in Suid-Afrika te ondersoek.
Die Britse assistent-kommissarisse, WS Hogge en CM Owen, het Pretorius en 'n aantal Boere-afgevaardiges by die Sandrivier ontmoet.
ROBEY LEIBBRANDT VERTEL SELF (29)
Outobiografie van Robey Leibbrandt:
GEEN GENADE
Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self
Ek word in die tronk verhoor
Net soos ek die oorlogtydse bondgenote van Kommunistiese Rusland uitdaag om my vandag tereg te wys, het die naturellenagwag agter my sel in die tronk ook alles wat hy gehoor en gesien het, uitgedaag. Elke halfuur was dit foutlose herhaling van die vorige dialoog.
"Halt! Hoe ghouse der?"
Die hoofbewaarder se antwoord: "Friend!"
"Ettewanse, vrent!" (Advance Friend) het die naturel beveel. En dan, as die hoofbewaarder by hom kom, was dit weer "0lls-wel-l-l!"
Dit was "Alles is wel", van vroeg tot laat, totdat "0lls-Wel-l-l" van die dril gegaan het.
Een oggend het ek weer oudergewoonte my nekspiere gestaan en oefen toe die tronk se opperbewaarder sy opwagting daar maak. "Waarom oefen jy jou nekspiere so baie?" wou hy met 'n breë glimlag weet.
"Om die galgtoue van die galgkamer te breek," het ek onmiddellik geantwoord. Die opperbewaarder het so lekker gekry by die gedagte dat ek opgehang sou word dat hy met 'n vermakerige laggie oral aan sy liggaam lekker gekry het. Die gevolg was dat ek gereeld wanneer ek hom sien, my nekspiere begin oefen het.
1896: 1e AFRIKAANSE TAALKONGRES
KULTUURDAGBOEK 16 JANUARIE
Lees volledig by Kultuurdagboek
Op 14 Augustus 1895 is op die twintigste Jaarfees van die Genootskap van Regte Afrikaners besluit om 'n eerste Afrikaanse taalkongres te reël wat op 15 en 16 Januarie 1896 in die Paarlse stadhuis gehou is om saam te val met die twintigste verjaardag van Die Patriot. Ongeveer 100 verteenwoordigers uit alle dele van die land het vergader onder voorsitterskap van ds SJ du Toit. Prof Cachet het as eerste spreker die beginsel van 'Ons skryf soos ons praat' onderskryf, en voorgestel dat 'n tydskrif uitgegee word om die beweging te bevorder.
Talle sprekers spreek hulle op hierdie kongres uit ten gunste van Afrikaans as spreek- en skryftaal en uit hulle getuienis kan die vreugde van 'n eie taal gelees word, soos mnr P Scholtz dit saamvat: In Hollands voel hy hom nes in 'n pak klere wat te groot is; in Afrikaans voel hy tuis.