Leon Schoeman

Lanklaas is soveel gewag gemaak van ‘n “uiters belangrike” aankondiging wat gemaak sou word as oor dié van Ernst Roets. Die aankondiging het toe eindelik vroeg in Maartmaand die lig gesien.

Nadat Roets in Februarie-maand bedank het uit die Solidariteit-groep is hy direk na Amerika (een van sy vele besoeke aan die VSA oor die afgelope klompie jare, maar hierdie slag nié deur Afriforum se lede betaal nie). Hierdie besoek het ook ‘n onderhoud met die Amerikaanse meningsvormer Tucker Carlson ingesluit.

Nadat hy in die VSA inspirasie (opdragte?) ontvang het word die groot aankondiging toe uiteindelik gemaak. Ter wille van deursigtigheid sou dit goed wees as die heer Roets kan bekendmaak:

• wie vir dié Amerikaanse kuiertjie betaal het
• wie almal hy besoek het in die VSA, waar en by wie hy hoeveel tyd spandeer het

Hannes Ollewagen

Jes. 29:1-24

“En die Here het gesê: Omdat hierdie volk nader kom met hulle mond en My eer met hulle lippe, terwyl hulle hul hart ver van My hou, sodat hulle vrees vir My 'n aangeleerde mensegebod is, daarom sal Ek voortgaan om wonderlik te handel met hierdie volk, wonderlik en wonderbaar; en die wysheid van hulle wyse manne sal vergaan, en die verstand van hulle verstandige mense sal wegskuil.” (:13&14).

Ons het die afgelope paar dekades baie dinge in die wêreld en ook in ons eie land sien verander. Een van hierdie dinge wat ingrypend verander het, is die rol van die kerk in ons volkslewe. Kerke loop leeg. In klein gemeenskappe en dorpies sien jy die een na die ander kerkgebou wat in onbruik verval het. ’n Dekade of wat gelede het weinig van hierdie geboue al voltooid gestaan, hierna het ’n tyd aangebreek waarin die een na die ander kerk begin verrys het en mense het met ywer gewerk aan die fisiese bou asook die uitbouing van hierdie gemeentes. Maar waar het die fout dan in gekom? Vandag sal die restaurant in die omgewing seker meer besoekers as die kerk op die Sabbat kry. Waar het die bal geval?

Lees volledig by Kultuurdagboek

1. 1883: Thomas Hugo le Roux, gebore op Worcester, was 'n taalgeleerde wat groot invloed op Afrikaanse taalkunde uitgeoefen het. In 1959 ontvang hy 'n eredoktorsgraad van Unisa. In sy 51 jaar as lid van die Taalkommissie van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns lewer hy 'n reusebydrae oa in reëls vir korrekte skryfwyse in Afrikaans.

2. 1834: Maria Margaretha Koopmans-De Wet, Kaapse ondersteuner van die republikeine tydens die Tweede Vryheidsoorlog, is in Kaapstad gebore. Die Koopmans de Wet-huis in strandtraat 23, Kaapstad, waar sy voorrade vir die burgers van die republieke geberg en versteek het, is sedert 1940 'n nasionale monument en museum.

3. 1880:  'n Groot Afrikaner-volksbyeenkoms word by Kleinfontein gehou – lees daaroor by VOLKSBYEENKOMS BY KLEINFONTEIN

4. 1950: Die Universiteit van die Oranje-Vrystaat word gestig – lees daaroor by OVS-UNIVERSITEIT GESTIG

18 MAART 1950: STIGTING VAN DIE UNIVERSITEIT VAN DIE ORANJE-VRYSTAAT

Lees volledig by Kultuurdagboek

Reeds in 1896 het pres MT Steyn die ideaal van 'n selfstandige universiteit vir die Vrystaat gekoester. In 1899 besluit  die Volksraad om in samewerking met die ZAR 'n eie republikeinse inrigting vir hoër onderwys tot stand te bring. Die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog sou die verwesenliking van hierdie ideaal egter verhinder.

Intussen het dr Johannes Brill, rektor van die Greykollege, verskeie van sy matrikulante vir die Intermediêre Eksamen van die Universiteit van die Kaap die Goeie Hoop opgelei, wat die grondslag gevorm het vir die stigting van die Grey-Universiteitskollege in 1904 deur die Oranjerivier-Kroonkolonieregering.

18 MAART 1880

Lees volledig by Kultuurdagboek

Op die volksbyeenkoms by Wonderfontein op 10 Januarie 1879 het die Transvaalse burgers dit duidelik gestel dat hulle hul nooit gewillig aan Britse gesag sou onderwerp nie. Piet Joubert is daarop deur die burgerkomitee na Natal afgevaardig om die Britse Hoë Kommissaris, sir Bartle Frere, wat hom op daardie tydstip aldaar bevind het, oor die Transvalers se gevoelens in te lig.  Joubert moes egter onverrigter sake terugkeer, want Frere het openlik verklaar dat, ofskoon hy bereid is om 'n "liberale" grondwet aan Transvaal toe te ken, daar geen sprake was van 'n terugkeer tot die toestand vóór die anneksasie nie. Hy was egter bereid om na Transvaal te kom om hom persoonlik op die hoogte van sake te stel.

Gevolglik is 'n volksvergadering op die plaas Kleinfontein vir 18 Maart belê, wat deur tussen vier-  en vyfduisend burgers bygewoon is. By sy aankoms is Frere deur die Boerevoormanne te perd tegemoet gery en na die tent van die burgerkomitee begelei.

Lees volledig by Kultuurdagboek

1. 1863: Dr Frans Vredenrijk Engelenburg, advokaat, kultuurleier, dryfkrag agter De Volkstem (1890-1938), korrespondent van die Nieuwe Rotterdamsche Courant tydens die Tweede Vryheidsloorlog, adviseur van pres Kruger en stigterslid van die Zuid-Afrikaansche Akademie voor Taal, Letteren en Kunst, is in Armhem, Nederland, gebore. Sy huis teen Meintjeskop in Pretoria waar die kantore van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns gehuisves word is vandag 'n museum. Maria Margaretha Koopmans-De Wet, kultuurleier en republikeinse ondersteuner in die Kaapkolonie, was sy tante aan moederskant.

2. 1820: Die eerste Britse Setlaars kom met die skepe Nautilus en Chapman in Tafelbaai aan.

3. 1890: Die eerste spoorlyn in die ZAR word geopen. Dit verbind Johannesburg met Boksburg.

4. 1951: Die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys verkry volwaardige universiteitstatus – lees daaroor by PUKKE VERKRY STATUS

Lees volledig by Kultuurdagboek

1951: PU VIR CHO KRY VOLWAARDIGE UNIVERSITEITSKAMPUS

Op dié dag het die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys sy status as volwaardige, selfstandige universiteit verkry. Hierdie Universiteit se beginjare lê baie ver terug, want hy het sy ontstaan uit die Teologiese Skool van die Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika, wat op 29 November 1869 op Burgersdorp, Kaapland, opgerig is.

Ds AE van den Berg

“Toe roep Simson die Here aan sê: Here, HERE, dink tog aan my en versterk my tog net hierdie keer, o God!” (Rigt.16:28).                                

Die Bybel is vol aangrypende verhale.   Een van die merkwaardigste is dié van Simson. Dis ’n verhaal van 'n skitterende hoogte, maar ook van vernederende diepte. Simson beteken sonskyn; ’n man wat hom, ironies genoeg, op ’n ouderdom van 40 jaar in stikduisternis bevind en ook so gesterf het!

Geen rigter het meer berekende houe vir sy volk as hy geslaan nie. Desondanks het geen rigter so onverantwoordelik met sy hoë roeping omgegaan en sodoende God se eer so op die spel geplaas soos hy nie. Simson het roekeloos met die gawes wat God hom gegee het gedobbel.

KULTUURDAGBOEK 16 MAART

VERSOENING TUSSEN HENDRIK POTGIETER EN ANDRIES PRETORIUS TE RUSTENBURG

Lees volledig by Kultuurdagboek

Andries Pretorius se onderhandelinge met die Britse owerheid het op 17 Januarie 1852 op die ondertekening van die Sandrivier-konvensie uitgeloop, waardeur Pretorius Britse erkenning vir die onafhanklikheid van Transvaal verkry het.  Aangesien Potgieter sterk gekant was teen enige vorm van onderhandeling met die Britse owerheid en hy met 'n de facto onafhanklikheid vir die Oorvaalse gebied tevrede was, het Pretorius se optrede en die feit dat hy sonder goedkeuring van die Volksraad met die Britte onderhandel het, hom die gramskap van Potgieter op die hals gehaal.

Lees volledig by Kultuurdagboek

1. 'n Kwart van die blanke bevolking aan die Kaap sterf gedurende hierdie tyd in 1713 aan 'n pokke-epidemie.

2. Hans Merensky, geoloog, ingenieur en ontdekker van tin, platinum en diamente in Suid-Afrika, is in 1871 op Botshalbelo in Transvaal gebore.

3. Andries Pretorius en Hendrik Potgieter reik mekaar in 1852 die hand van versoening – lees hieroor in 16 MAART 1852: VERSOENING

4. William Angus Hofmeyr, sakeman, politikus en Afrikanerkultuurleier, onder wie se leiding Nasionale Pers tot stand gekom het, is in 1869 in Montagu in die Kaap gebore.

5. Dr Albertina (Alba) Magdalena Bouwer, onderwyseres, radio-omroepster by die SAUK, joernalis en asst-redakteur van Sarie en Huishouding, vertaler en bekroonde Afrikaanse skrywer van veral kinderboeke, is in 1920 op 'n plaas in die Vredefort-distrik in die Vrystaat gebore. Sy ontvang 'n eredoktorsgraad van die Universiteit van Port Elizabeth en was erelid van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns.

KULTUURDAGBOEK 15 MAART

Lees volledig by Kultuurdagboek

DR VERWOERD EN DIE STATEBOND

15 Maart 1961: By monde  van sy Eerste Minister, dr HF Verwoerd, word Suid-Afrika se aansoek om lid van die Britse Statebond te bly, op hierdie dag teruggetrek. Daarmee is die intensiewe pogings om die Statebond in sy ou vorm te laat voortbestaan, finaal verydel. Die aansoek om lidmaatskap te behou, is gedoen vanweë 'n belofte deur dr Verwoerd aan die Volksraad dat hy sou trag om Suid-Afrika lid van die Statebond te hou met die oog op die instandhouding van Blanke solidariteit in die land. Groot-Brittanje het onder aanvoering van sy Eerste Minister, mnr Harold MacMillan, alles in sy vermoë gedoen om Suid-Afrika se lidmaatskap te verseker. Die Afro-Asiatiese blok, bygestaan deur Kanada en Nieu-Seeland, het egter onwrikbaar op hul eie bly aandring dat Suid-Afrika sy binnelandse beleid geheel moet verander as hy lid wil bly. "Ek was geskok en oorweldig deur die vyandige gees wat hier teenoor Suid-Afrika geheers het,"  het dr Verwoerd in sy afskeidstoespraak gesê."

KULTUURDAGBOEK 15 MAART

EERSTE AFRIKAANSE KOMPONIS VAN BELANG

Lees volledig by Kultuurdagboek

Jan de Villiers is in die Paarl gebore. Sy eerste musiekonderwyser was die Stellenboschse – later Paarlse – orrelis, Pieter Hugo. Vanaf 1840 het hy in Kaapstad lesse in klavier, viool, harp en orrel ontvang, waarskynlik van die bekende Kaapse orrelis Frederick Logier. In 1847 begin hy dan in die Paarl met sy werksaamhede as musiekonderwyser, komponis en, as opvolger van Pieter Hugo, orrelis van die Strooidakkerk.

As uiters deeglike musiekonderwyser het hy 'n groot bydrae gelewer tot die opvoeding van die jeug, eers deur private lesse, later aan die Paarlse Gimnasium en vanaf 1872 in sy eie "Ladies Seminary", die voorloper van die Hoër Meisieskool La Rochelle.

Geskryf deur Philip Venter  (u kan die boek bekom deur hom te skakel by  083 444 7672)

Die voertuie is uitgepak en binne die erf getrek. Die spasie is amper te min, maar met ‘n gemeet en pas, kom hulle almal darem agter die heining. Die spens is tot teen die dak gepak met sakke rys, meel, mieliemeel en blikkieskos. Pakke gebottelde water staan opgestapel in die gang en sitkamer. Al die toerusting van die tuisgimnasium is op die klein spasie langs die voertuie gesit en dit word deel van die daaglikse roetine sodat al die mans en die jonger vroue ‘n uur per dag daarmee gaan oefen. ‘n Stuk skadunet hou darem die son weg.

Met die aanvanklike opwinding van die ryery, die aanval, die afwagting en die inrig van slaapplek, begin die skok stadig afwerk en hier en daar vlam humeure op, totdat die ou man almal bymekaar roep en die reëls van saambly uiteensit. Dis immers die ou mense se huis en al is die kinders en kleinkinders streng gesproke nie gaste nie, moet iemand beheer neem. Uiteindelik is almal meer gerus en rustig.

KULTUURDAGBOEK 14 MAART

Lees volledig by Kultuurdagboek

Hierdie rampspoedige gebeurtenisse aan die Witwatersrand die eerste drie maande van 1922 het in hoofsaak gewortel in die onvermoë van laegraadse goudmyne om met produksiekoste tred te hou,terwyl die goudprys 'n dalende neiging getoon het. Die Kamer van Mynwese moes derhalwe kies tussen loonverlaging vir mynwerkers of die opheffing van die sogenaamde 'status quo-ooreenkoms', wat sekere werk vir Blankes gereserveer het. 'n Loonverlaging kon nie die laegraadmyne red nie, en die opheffing van die 'status quo-ooreenkoms' is die dus oorweeg. Loonverlaging is terselfdertyd by steenkoolmyne en by enkele groot maatskappye ingestel, en dit het 'n kollektiewe gees van verset by die werkers laat posvat. Die Suid-Afrikaanse Industriële Federasie, spreekbuis van die werkers, het aan die begin van Januarie 1922 'n algemene staking afgekondig, 'n gebeurtenis waarby ook die Randse Afrikaner nou betrokke geraak het aangesien baie mynwerkers Afrikaners was.

Lees volledig by Kultuurdagboek

1. 1984: Die Koeberg-kernkragsentrale, die enigste in Afrika, word in gebruik geneem.

2. 1895: Die Hollandse Mannekoor word in Pretoria gestig. Hierdie koor het ontwikkel uit De Hollandsche Club, wat op 25 April sy naam na De Hollandsch Mannekoor, verander het met die doel om die Hollandse taal deur sang te bevorder en daardeur gesellige verkeer van alle Hollanders in Pretoria te bewerkstellig.

3. 1922: Die Randse staking word beëindig. Lees dié rampspoedige gebeurtenis by 14 MAART 1922: RANDSE STAKING FINAAL BEËINDIG

Lees volledig by Kultuurdagboek

1. 1900: Die Britse magte neem Bloemfontein in. Ná die skitterende oorwinning by Magersfontein in Desember 1899 het die Boere hul sukses nie opgevolg nie en is lord Robberts toegelaat om sy magte op te bou. Ná die oorgawe van genl Piet Cronjé met 4 000 man by Paardeberg is die opmars na die Vrystaatse hoofstad voortgesit. Aanvanklik wou pres Steyn en genl De Wet die hoofstad verdedig, maar vanweë die lae moreel van die burgers, en hulle lyding te bespaar, is besluit om na Kroonstad uit te wyk. Sonder slag of stoot, is Bloemfontein toe deur Roberts ingeneem.

2. 1903: Genl DJ Joubert (Dawid Johannes), gebore 7 November 1849, sterf op sy terugtog van Shirati na Dar-es-Salaam aan malaria nadat hy grond vir 'n nuwe woongebied by die goewerneur van Duits-Oos-Afrika gekoop het. Hy word in Duits-Oos begrawe.