Gedagtes vir elke dag
Of lees almal by Gedagtes vir elke dag
Jy sal leer hoe om God waarlik te aanbid wanneer jy geleer het hoe om lief te hê. Hoe leer jy om lief te hê? Kyk na alles wat aan jou gegee is om te geniet, en weet dit kom van God, en wanneer jy opreg dankbaar word sal jy weet wat liefde beteken.
1916: PRES M.T. STEYN
KULTUURDAGBOEK 28 NOVEMBER
Lees volledig by Kultuurdagboek
" ...die stryd was 'n smeltkroes waarin die Afrikaner gelouter sou word – 'n skeiding van getroues en ontroues, van hensoppers en bittereinders – 'n tyd wat die Afrikaner binnekort weer in sy volle felheid sal beleef wanneer die Boerevolk van God hom sonder keuse sal moet afskei van die verraaiers, die liberaliste, die geldmagverslaafdes en veral die ongelowiges en diegene wat hulle rug op hul Skepper gekeer het."
Net drie jaar jonger as die Oranje-Vrystaat, sou president Steyn saam met hierdie republiek grootword. Marthinus Theunis Steyn is op 2 Oktober 1857 by Rietfontein digby Winburg gebore.
Soos feitlik alle Vrystaatse seuns van daardie tyd sou hy gaan boer maar op aandrang van regter Buchanan, 'n huisvriend van die gesiene Steyns, besluit hy om hom in Nederland en daarna in Engeland in die regte te bekwaam.
Ná sy terugkeer bou hy 'n florende praktyk as advokaat in Bloemfontein op en met die rondgaande hof ontmoet hy vir Rachel Isabella (Tibbie) Fraser, pastoriedogter van Philippolis, met wie hy in 1887 getroud is.
In 1899 aanvaar hy die benoeming as staatsprokureur en word in dieselfde jaar as tweede strafregter en in 1892 as eerste strafregter aangestel. Toe pres FW Reitz om gesondheidsredes as Staatspresident bedank, word Steyn as die Volksraad se kandidaat benoem en as 'n vurge en oortuigende republikein met 'n oorweldigende meerderheid bó JG Fraser, verkies.
Met 'n indrukwekkende inhuldigingsrede in die historiese Tweetoringkerk op 4 Maart 1896, gee hy 'n verreikende visie aan die Afrikaner se taak as republikein. Allereers moes die Vrystaat in alle opsigte tot 'n modelrepubliek verder uitgebou en versterk word sodat dit in 'n groter eenheid met die ZAR nie mindere nie maar as gelyke kon toetree. Met hierdie ideaal van 'n versterkte Boererepubliek moes daar in die toekoms in die rigting van 'n verenigde Suid-Afrika gewerk word waarin Afrikaans- en Engelssprekende tot heil van Suid-Afrika moes saamwerk. Daarmee het Steyn die grondgedagte omlyn wat genl Hertzog as 'Suid-Afrika eerste!', sou formuleer en het hy ook die weg na die uiteindelike republiekwording van Suid-Afrika aangedui soos dit onder adv JG Strijdom en drf HF Verwoerd verwesenlik is.
Juis die wyse waarop Steyn die Vrystaat op politieke, ekonomiese, pedagogiese en kulturele vlak in sy kortstondige vredestydperk van sy staatspresidentskap versterk het, het selfs die Transvalers na hom laat opsien as die toekomstige leier van die verenigde twee republieke.
Deur sy toedoen was die twee state reeds ver op weg na vereniging gevorder toe die oorlog in 1899 uitbreek en dit verhinder.Steyn het alles in sy vermoë gedoen om die oorlog af te weer maar toe dit blyk dat die imperialistiese magshonger van 'n Chamberlain en 'n Milner nie te keer is nie, was dit Steyn wat die Vrystaters besiel het om trou aan hulle verbond en erewoord aan Transvaal te wees en hulle lot by hul broeders oorkant die Vaal in te werp.
Waar die gety dikwels in die loop van die oorlog teen die Republieke gekeer het, was dit Steyn wat hulle deur daad en voorbeeld gemaan het om trou te wees. Dit was hy wat hulle die betekenis van die stryd getoon het: die stryd was 'n smeltkroes waarin die Afrikaner gelouter sou word – 'n skeiding van getroues en ontroues, van hensoppers en bittereinders – 'n tyd wat die Afrikaner binnekort weer in sy volle felheid sal beleef wanneer die Boerevolk van God hom sonder keuses sal moet afskei van die verraaiers, die liberaliste, die geldmagslawe en veral die ongelowiges en diegene wat hulle rug op hul Skepper gekeer het.
As sommige burgers soos telkens gebeur het, moed wou opgee en vrede sluit, was dit Steyn wat vasgestaan het, waardeur hy inderwaarheid die siel van die ganse vryheidstryd geword het. Soos 'n gewone burger sou hy die stryd tot die einde in die veld meemaak en dikwels sy laaste korsies brood aan ander uitdeel.
Toe die onvermydelike kom, was hy reeds ernstig krank en kon hy aan die vredesonderhandelinge feitlik geen deel hê nie. Deur selfs sy presidentskap neer te lê kom hy 'n troue belofte na om nie sy hand op papier te sit wat die Oranje-Vrystaat se onafhanklikheid sou wegteken nie. Teen alle mediese advies in, neem sy eggenote hom na Europa, waar hy van 'n algehele spierverlamming sodanig herstel dat hy in 1905 weer na sy geliefde Vrystaat kon terukeer.
Op sy plaas, Onze Rust, nie ver van Bloemfontein nie, sou hy nou die mees vertroude leidsman van die Afrikaners word en onder die bekende Boom van Samerswering hulle met raad en daad bystaan om hul politieke en ekonomiese herrysenis te verseker.
Op onderwysvlak steun hy die CNO-beweging en is hy die vader van die bekende Oranje-meisieskool in Bloemfontein; hy bepleit die opheffing van die armblankes; hy steun elke poging om die Afrikaner se taal en kultuur te versterk en is één van die stigters van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns.
Aan die politieke front steun hy die stigting van die Oranje-Unie, is hy 'n hoog gewaardeerde lid van die Nasionale Konvensie en sou hy waarskynlik Suid-Afrika se eerste premier geword het as sy gesondheid dit toegelaat het,
Met die politieke skeuring in 1912 steun hy genl Hertzog, en ook tydens die Rebellie lê sy simpatie by genl De Wet en die protesterendes, hoewel hy ernstige pogings aangewend het om die broedertwis in Afrikanergeledere te voorkom en te heel.
Deur sy toedoen is die Nasionale Vrouemonument opgerig en op 16 Desember 1913 onthul. Min kon hy besef dat hy die eerste sou wees wat in die skoot sou rus van hierdie monument wat hom so na aan hart gelê het. Terwyl hy die Oranje-Vrouevereniging in die Gedenksaal op hierdie dag, 28 November, in 1916 toegespreek het, het hy aan beroerte beswyk.
Dat die Afrikaner vandag so 'n leier en volksman nodig het om hom weer uit die as van 'n gesteelde, besteelde en verwoeste land op te hef tot 'n vooruitstrewende volk in 'n ekonomies standvastige en onafhanklike Suid-Afrika, behoef geen betoog.