SA Weermag se hoogtepunte en mylpale in 1988 (2)

“Wat wapentuig betref, is ons nuwe wapenstelsels tydens die internasionale Fida-lugskou in Santiago (Chili) bekend gestel. Die nuwe geleide lug-tot-lug-missiel n1 die Darter (V3C) en die afstandbeheerde Seeker-verkenningsvliegtuig wat tot 200 km van sy basis of kan opereer, het heelwat belangstelling in militêre kringe uitgelok.”

Burgermag en Staande Mag 75 jaar oud

Die Burgermag se 75ste bestaansjaar is tydens 'n luisterryke parade in Johannesburg gedenk. By dié geleentheid, waaraan 1 200 soldate van 32 Burgermageenhede deelgeneem het, is die saluut waargeneem deur die onderburgemeester van Johannesburg en genl maj C.P. van der Westhuizen, Bevelvoerder van Kommandement Witwatersrand. 'n Spesiale uitstalling oor die Burgermag by die Suid-Afrikaanse Museum vir Krygsgeskiedenis, het deel van die verrigtinge gevorm. Die Aktiewe Burgermag het op 1 Julie 1913 as deel van die Unieverdedigingsmag tot stand gekom.

Die Staande Mag was in 1988 ook 75 jaar oud. Die Staande Mag wat op 1 April 1913 gestig is, het destyds grotendeels uit vyf regimente van die Zuid-Afrikaansche Bereden Schutters (ZABS) bestaan. Die ZABS was in werklikheid 'n militêre polisiemag wat meestal polisietake in hul onderskeie gebiede verrig het. Die laaste oorblywende regiment van die ZABS is op 31 Maart 1926 onthind, maar die Staande Mag, wat 'n nukleus vir die Unieverdedigingsmag sou vorm en later ‘n deel uitgemaak het van die Voltydse Mag, was toe reeds gevestig.

 SA Leër

Die SA Leër het die afgelope jaar 'n groot rol gespeel tydens hulpverleningsaksies soos met die vloedrampe in the OVS en Natal. Kommandement OVS het 'n spesiale noodsentrum by die Hoofkwartier opgerig waarheen inligting versend kon word. By Bloemspruit is 'n noodeenheid opgerig waarvandaan kos en komberse aan die slagoffers voorsien is. In Natal het 70 lede van 5 SAI Bataljon in gemotoriseerde rubberbote tot die redding van slagoffers gekom. Lede van dieselfde eenheid het ook tente vir sowat 200 slagoffers in Peacetown opgerig. Hierdie hulp van die SA Leër het duisende lewens gered en aan nog meer huisvesting en uitkoms gebied.

Geen eenhede het in hierdie jaar ontbind nie, maar talle verskuiwings het wel plaasgevind. Die Inligtingskool is verskuif na Potchefstroom na die terrein waar 3 SAI voorheen gesetel was. 3 SAI is nou verskuif na Kimberley waar dit aangewend sal word vir die opleiding van Kleurlingsoldate. Daar is ook talle eenhede tot stand gebring soos onder andere Wesselsbron-Kommando in die OVS, die Hoofkwartier van Groep 37 in Cradock en die Hoofkwartier van Groep 44 in Vredendal.

Die SA Leër was ook gedurende 1988 op'n deurlopende basis betrokke in operasies in SWA en in die RSA. In die RSA het die SAW in die stedelike gebiede ter ondersteuning van die SAP opgetree ter bekamping van die rewolusionêre aanslag in daardie gebiede. Veral tydens die munisipale verkiesings was die Leër op'n redelike groot skaal betrokke.

In die RSA se grensgebiede het die SA Leër, met ondersteuning van die SAP, by verskeie geleenthede met sukses opgetree teen terroriste-insypelings oor die grens vanuit buurstate. Hierdie deurlopende taak, asook die hantering van onwettige vreemdelinge wat veral vanuit Mosambiek oor die RSA se grens kom, het heelwat aandag geverg.

Landswye gedenkdae is vir die veterane van die Eerste Wêreldoorlog gehou waartydens geskenkpakkies ook aan hulle oorhandig is.

Die 75ste herdenking van die Burgermag en Kadette is op I Julie met kleurryke parades regdeur die land gevier. Nasionale en eenheidsvaandels is in 1988 ook aan die Staatspresidentseenheid en ander eenhede oorhandig.

Vir enkele Leëreenhede was 1988 'n jaar van historiese belang. By Lohatlha het die Leërgevegskool tydens 'n gedenkwaardige parade in die 10de bestaansjaar sy eenheidsvaandel van die Staatspresident ontvang. Die eenheid het ook die reg van vrye toegang tot Postmasburg (Noord-Kaap) ontvang.

SA Lugmag

Die SA Lugmag het teen einde van Junie afskeid geneem van die uittredende Hoof van die Lugmag, It genl D.J. Earp, wat deur It genl J.P.B. van Loggerenberg opgevolg is. Gedurende die jaar het Suidelike Lugkommandement ook 'n nuwe hoof gekry toe brig T.J.M. de Munninck as bevelvoerder van die kommandement aangestel is.

Gedurende die jaar het Lugmagbasis Waterkloof sy 50ste bestaansjaar by wyse van 'n parade en 'n indrukwekkende lugskou gevier. Die 25ste verjaardag van die Mirage DI CZ in die SA Lugmag is ook in 1988 gevier. As deel van die verjaardagvieringe is 'n lugvertoning deur Mirages by Lugmagbasis Hoedspruit gehou.

Vir 87 Helikoptervliegskool van Lugmagbasis Bloemspruit was dit ook 'n besondere jaar — in Augustus het dit die reg van vrye toegang tot die Vrystaatse dorp, Hoopstad ontvang. By dié geleentheid het die burgemeester van Hoopstad, raadslid H.J. van Aswegen, die eenheid geloof vir sy reddingsvlugte tydens die Oranjerivier-vloedramp. Gedurende die jaar het 87 Helikoptervliegskool en ander eskaders by verskillende geleenthede aan soek- en reddingsoperasies deelgeneem. So bv het helikopters van 15 en 30 Eskader 'n groep vasgekeerde stappers wat op die Drakensberge in 'n sneeustorm beland het, van 'n gewisse dood gered. 'n Soortgelyke operasie is ook op versoek van die Lesothoregering in Lesotho onderneem. In hierdie geval is meer as 27 000 ton noodvoorraad na vasgekeerdes ingevlieg, terwyl 63 mense gered is. Een ongeval is afgevoer.

In 1988 het Lugmagbasis Swartkop vir die tweede agtereenvolgende jaar die Vredesabel ontvang as die lugmagbasis of -eenheid wat die mees besondere prestasie op humanitêre terrein gelewer het. Vir 85 Gevegvliegskool was dit ook 'n jaar van onderskeiding: tydens 'n parade by Lugmagbasis Pietersburg het dit sy eenheidsvaandel van die Adjunk-minister van Verdediging, mnr W.N. Breytenbach, ontvang.

Gedurende die jaar het Lugmagbasis Durban die eerste Lugmageenheid geword om die Nasionale Vaandel te ontvang. Dit is deur die Minister van Verdediging aan die eenheid oorhandig.

Wat wapentuig betref, is nuwe wapenstelsels tydens die internasionale Fida-lugskou in Santiago (Chili) bekendgestel. Die nuwe geleide lug-tot-lug-missiel n1 die Darter (V3C) en die afstandbeheerde Seeker-verkenningsvliegtuig wat tot 200 km van sy basis of kan opereer, het heelwat belangstelling in militêre kringe uitgelok.

SA Vloot

Vir die SA Vloot het die nuwe jaar begin met die SAS Tafelberg en die SAS Jim Fouche se terugkeer vanaf Mauritius waar hul deelgeneem het aan die soektog na wrakstukke en slagoffers van die Helderbergramp.

In Februarie was die SA Vloot ten nouste betrokke by die Dias-feesvieringe. Hoogtepunte wat in hierdie verband uitgesonder kan word, is die eerste Presidensiële revue-orde van 16 slagskepe in Mosselbaai. Tydens hierdie geleentheid is die nuwe RIVIER-klas mynteenmaatreël-vaartuie vir die eerste keer aan die publiek bekendgestel. Ander nuuswaardige gebeure was onder meer die toekenning van vryheid van toegang tot Mosselbaai en die uitoefening van hierdie reg.

Een besondere gebeurtenis wat die SA Vloot se internasionale aansien verhoog het, was die historiese eerste besoek van Suid-Afrikaanse oorlogskepe — die aanvullingskip, SAS Drakensberg, en die aanvalsvaartuig, SAS Frans Erasmus — aan vier Chileense hawens aan die Stille Oseaan. Die moderne SAS Drakensberg het die jaar in Desember ook op 'n hoë noot afgesluit toe dit vir die eerste keer in die geskiedenis die Mosambiekse hawestad Beira twee keer aangedoen het om toerusting vir daardie land se weermag te ontskeep.

Gedurende die jaar het die Chileense opleiding-seilskip, die B.E. Esmaralda, met adelbors Fanie van Rooyen aan boord, Suid-Afrika se hawestede aangedoen. Die oorhandiging van 'n hawebeskermingsboot deur die Staatspresident se eggenote, mev Elize Botha, aan Malawi, het ook wye nuusdekking geniet.

Nog 'n hoogtepunt was ongetwyfeld die modernisering en opgradering van die DAPHNE-klas duikboot, SAS EmilyHobhouse in die SA Vloot se skeepswerf in Simonstad.

Die herindiensstelling van die verbeterde aanvalsvaartuig, SAS Kobie Coetzee, kan insgelyks genoem word. Die uiters geslaagde vlootoefening Magersfontein te Walvisbaai in September en Oktober, verdien ook vermelding. Dit is die grootste vredestydse vlootoefening wat ooit deur die SA Vloot gehou is.

Ander prestasies wat kortliks genoem kan word, is die toekenning van die Caltex-wisseltrofee vir natuurbewaring aan die SAS Sonneblom by Silwermyn; die oorhandiging van die SAS Somerset aan die Maritieme Museum in Kaapstad en die mynveer, SAS Durban, aan die Maritieme-Museum in Durban; die toekenning van die "Sjef van-die jaar-titel" aan die SA Vloot se sjef by Boschendal; en die besoek van 25 veterane van die Royal Navy Association uit Engeland aan die RSA.

SA Geneeskunclige Diens

Die SAGD het in 1988 afskeid geneem van die uittredende Geneesheer-generaal, It genl N.J. Nieuwoudt wat deur It genl D.P. Knobel, opgevolg is.

Op 15 April het die SAGD Opleidingsentrum by Klipdrif tydens 'n parade op Potchefstroom die vryheid van toegang tot die dorp ontvang. Die geleentheid het saamgeval met die herdenking van die dorp se 150ste bestaansjaar en ook die SAGD se 75ste verjaardag. Die SAGD het saam met die Staande Mag op 1 April 1913 tot stand gekom.

In 1988 het 5 Mediese Bataljongroep ook sy 75ste bestaansjaar gevier. In Oktober het die Adjunk-minister van Verdediging, mnr W.N. Breytenbach, die Nasionale Vaandel en eenheidsvaandel aan 5 Mediese Bataljon-groep toegeken. By die geleentheid het die eenheid ook die vryheid van toegang tot Johannesburg ontvang.

Tydens Weermagdagparade op 1 Julie in Durban, is die nuwe mynbeskermde ambulans, die Mfezi, deur die Minister van Verdediging, genl Magnus Malan, bekendgestel. Die Mfezi is die eerste SAGD-voertuigprojek wat as stelsel ontwikkel is. 'n Volledige logistieke pakket is vir die voertuig ontwikkel. Die projek behels verskillende ontwikkelingstadia, nl die ontwerp van gebruikerspesifikasies, 'n projekstudie, die bou van 'n proefontwikkelingsmodel en laastens 'n voorproduksiemodel. Een uitsonderlike eienskap van die Mfezi is dat dit een van die hoogste plaaslike inhoudsyfers (90 persent) in Suid-Afrika sal hê.

'n Hospitaal wat R2 miljoen gekos het en deur die SAW in Lesotho gebou is, is in Julie geopen. Die SAGD sal die opleiding van administratiewe personeel, teatersusters en tegnici behartig.

'n Nuwe herstelvleuel by 2 Militêre Hospitaal is op 5 Augustus deur die Adjunk-minister van Verdediging geopen. Die gebou is in April 1988 teen 'n koste van R1,16 miljoen voltooi. Die rehabilitasievleuel maak voorsiening vir 'n wye reeks fasiliteite wat die rehabilitasiespan in staat stel om 'n doeltreffende diens van hoë gehalte te lewer.

Gedurende 1988 is die Honoris Crux-dekorasie vir dapperheid aan twee lede van die SAGD toegeken, nl kpl Anton Louis Roux (silwer) en kpl Frederik J. Steynberg. Brig B.M.G. Britz, bevelvoerder van 3 Militêre Hospitaal (Bloemfontein), het brig A.P. Coetzer op 1 September as bevelvoerder van 1 Militêre Hospitaal opgevolg. Brig Coetzer is aangestel as Hoof van Narkose van die SAGD.

Personeel

Gedurende 1988 het verskeie senior bevorderings en aanstellings in die SAW in werking getree. Hoof van Staf Operasies, It genl J.P.B. van Loggerenberg, het op I Julie as Hoof van die Lugmag oorgeneem by It genl D.J. Earp wat op 30 Junie uitgetree het.

Lt genl van Loggerenberg is op 1 Julie opgevolg deur It genl R. Badenhorst wat op dieselfde datum tot die rang bevorder is. Lt genl Badenhorst is op sy beurt op 1 Julie as Adjunk-hoof van die Leer opgevolg deur genl maj L.A. Meyer, voorheen Hoof van Leërstaf Personeel. Brig P.J. Pienaar is ook op I Julie tot generaal-majoor bevorder en in genl maj Meyer se plek aangestel.

Brig J.A. Klopper is op 1 Januarie tot generaal-majoor bevorder en as Hoof van Leërstaf Operasies aangestel in die plek van genl maj B.A. Ferreira. Genl maj W.J. Badenhorst, voorheen Hoofdirekteur Finansies in die Afdeling Finansies, is op 1 November aangestel as Hoofdirekteur Beplanning in die Afdeling Beplanning. Hy het genl maj M.C. Botha opgevolg wat afgetree het.

Op I Maart is genl maj D.P. Knobel (voorheen Hoof van Mediese Staf), tot luitenant-generaal bevorder en as Geneesheer-generaal aangestel. Hy het It genl N.J. Nieuwoudt opgevolg wat as Kommissaris-generaal van Gazankulu aangestel is.

Gedurende 1988 het genl maj P. Pretorius van die afdeling Personeel afgetree.

Sport

Benewens verskeie hoogtepunte op internasionale en nasionale vlak het die SA Weermag in 21 verskillende sportsoorte 74 Springbokke opgelewer. Verder het 32 lede in 11 verskillende sportsoorte diens gedoen as Junior Springbokke, of lede van uitnodigingspanne, terwyl meer as 700 lede in 63 verskillende sportsoorte provinsiale kleure verwerf het.

Die bobaas kanovaarder, 2 Lt Greyling Viljoen, is tydens 'n prestige geleentheid op Voortrekkerhoogte as die SA Weermag se Sportman van die Jaar bekroon. 2 Lt Viljoen, wat reeds agt keer Springbokkleure verwerf het, kon egter nie die besondere geleentheid bywoon nie aangesien by diensverpligtinge in die operasionale gebied gehad het.

Die drie wenners van die ander kategorieë — Lt Maryna de Bruin (Sportvrou van die Jaar), kol Petrus Fourie (Sportadministrateur van die Jaar) en S sers Kenneth Marshall (Veteraan-sportman van die Jaar) het egter hul trofeë met trots in ontvangs geneem.

Tydens dié geleentheid het genl Jannie Geldenhuys, Hoof van die SA Weermag, die atlete geloof vir hul deelname en prestasies. "Die atlete het reeds puik prestasies behaal en kan met reg trots wees op hulself."

Operasies

Gedurende 1988 het die SAW weer eens met welslae in operasies teen terroriste-organisasies asook die gesamentlike FAPLA- en Kubaanse magte opgetree.

Operasie Hooper, wat in Desember 1987 'n aanvang geneem het, is in Januarie 1988 voortgesit. Tydens hierdie fase het die Suid-Afrikaanse magte die UNITA-weerstandsbeweging ondersteun en in Januarie is die FAPLA-magte tussen die Cuatir- en Chambingarivier verpletterende nederlae toegedien. In Februarie het UNITA, ondersteun deur die Suid-Afrikaanse magte, verskeie FAPLA-stellings langs die Tumporivier en Dala aangeval. Die FAPLA-magte, wat swaar verliese gely het, is hierna by Cuito Cuanavale vasgepen, en verhoed om vir 'n nuwe offensief te hergroepeer.

In Maart is Operasie Hooper deur Operasie Packer opgevolg. Tydens hierdie operasie het 82 Gemeganiseerde Brigade die oostelike oewer van die Cuitorivier beskerm. Die FAPLA-magte het weer eens swaar verliese gely en die Suid-Afrikaanse ondersteuningsmag kon tot Operasie Displace oorgaan. Gedurende hierdie fase het die Suid-Afrikaanse ondersteuningsmag aan Angola onttrek.

'n Gesamentlike FAPLA-Kubaanse mag het op 27 Junie eers 'n grondaanval en daarna 'n verraderlike lugaanval met MiG-vegvliegtuie op die Calueque-waterskema geloods. Die grondaanval is gestalt deur 'n beskermingsmag van die SAW en die SWA GM. Twaalf Suid-Afrikaanse soldate en meer as 300 Kubane en Angolese het in die twee skermutselinge gesneuwel.

Hierdie konflik het die onderhandelinge oor die beëindiging van vyandelikhede en die implementering van die onderhandele skikplan vir SWA, byna verongeluk.

Die SAW en die SWA GM se militêre oorwinnings in hierdie operasies het die Kubaanse regering en die MPLA-bewind gedwing om onderhandelinge oor 'n vreedsame skikking in suidwestelike Afrika aan te knoop. Hierdie samesprekings het gelei tot die staking van vyandelikhede en die onttrekking van die Suid-Afrikaanse magte aan Angola. Latere samesprekings het uitgeloop op die ondertekening van die drieparty-ooreenkoms tussen SA, Kuba en die MPLA-bewind op 22 Desember in New York asook die bilaterale ooreenkoms tussen Kuba en die MPLA-bewind.

Die drieparty-ooreenkoms maak voorsiening vir die implementering van Resolusie 435 van die VN se Veiligheidsraad en die onttrekking van die Suid-Afrikaanse magte aan SWA vanaf 1 April 1989.

Tweedens het 'n bilaterale ooreenkoms tussen Kuba en Angola voorsiening gemaak vir die onttrekking van die Kubaanse magte aan Angola oor 'n tydperk van 27 maande.

Tydens 'n aanval op 'n ANC-skuilplek in Gaborone (Botswana) op 28 Maart, is vier terroriste deur 'n taakgroep van die SAW doodgeskiet. Die operasie is geloods op grond van inligting wat bekom is nadat 'n patrollie van die SAW enkele dae tevore op twee onbewoonde plase naby die Derdepoortgrenspos tussen die RSA en Botswana met ANC-terroriste slaags geraak het. Die operasie het gevolg nadat die Ministers van Verdediging en Buitelandse Sake die regerings van Botswana en Zimbabwe herhaaldelik oor die teenwoordigheid van ANC-terroriste in die buurstate gewaarsku het.

Beplanning

Die Afdeling Beplanning het in 1988 voortgegaan met die uitoefening van sy hooftaak, nl om binne die konteks van strategiese bestuur, die SAW se strategiese beplanning to bedryf om te koördineer. Hierdie taak behels onder andere die volgende funksies:

* Die bestuur van die strategiese beplanningsproses.

* Die bedryf van 'n bestuursinformasiestelsel vir strategiese beplanning.

* Die opstel en instandhouding van Weermagstrategie.

* Die opstel en monitering van die uitvoering van die Magstruktuurplan.

* Die daarstelling van strategiese doelstellings en riglyne asook die monitering van navorsing, ontwikkeling en operasionele navorsing in die Weermag.

* Die monitering van die uitvoering van Weermagstrategie.

* Die opstel en instandhouding van die Weermag se hoofdoktrine.

* Skakeling met ander Departemente ten opsigte van strategiese beplanning.

Omrede die ontwikkeling van nuwe krygstuig vir 'n tydperk van tien tot vyftien jaar duur, asook die gepaardgaande organisasie-verandering, en omdat opleiding met nuwe wapenstelsels tyd neem, is strategiese beplanning uiters belangrik vir die SAW. Deur strategiese beplanning to doen, bepaal die SAW op watter wyse aanpassings en veranderinge gemaak moet word om die uitdagings van die toekoms te oorwin. Daardeur kan die veiligheidsbelange van die RSA en al sy mense altyd verseker word.

Vir suksesvolle strategiese beplanning word dit volgens 'n proses gedoen. Dit begin met insette vanaf die Staat wat aandui wat van die SAW in die toekoms verlang word. Deur faktore soos onder andere die huidige organisasie, mannekrag en uitrusting in ag te neem en te meet teenoor die veranderde omgewing van Suider-Afrika en die moontlike gepaardgaande ontwikkelende bedreiging, word bepaal wat die veranderinge tov die Weermag moet wees sodat die SAW altyd paraat kan wees. Hierdie beplanning eindig met 'n Magstruktuurplan wat bestaan uit verskillende ontwikkelingsplanne wat mannekrag, krygstuig, tegnologie ens aanspreek. Dit word dan saamgevat in 'n Finansiële Plan wat strek oor jare. Hieruit word dan die volgende jaar se begroting na fynere aanpassings opgestel.

Met bekwame en kundige personeel tot sy beskikking, het die HS Plan reeds die grondwerk van die nuwe stafafdeling voltooi en daar word voorsien dat Afdeling Beplanning vorentoe in alle opsigte, sy bestaansreg sal regverdig.

Die Suid-Afrikaanse Leër... vervolg