1915: DE KLEMENTIE BEWEGING

KULTUURDAGBOEK 5 AUGUSTUS

Op hierdie dag berig De Burger dat die vroue-optog die vorige middag in Pretoria, om by die Goewerneur-generaal om begenadiging vir die Rebelle-gevangenis, te pleit, "ruim vierduizend vroue sterk" was. "De twee mijlen lange tocht naar het Uniegebouw kenmerkte zich door diepe ernst, kalmte, waardigheid en beslistheid. Vele bejaarde dames waren er onder."

Die Afrikanervroue van regoor die land het in die amfiteater van die Uniegebou vergader. Vooraf is 'n welkomswoord deur die Betogingskomitee uitgespreek. 'n Besielende boodskap van mev Steyn, eggenote van president Steyn, is deur mev Helgaard Steyn voorgelees. Die versoekskrif aan die Goewerneur-generaal is deur mev J Roos van die ACVV in Kaapland voorgelees, eenparige goedgekeur en aan die afvaardiging na die Goewerneur-generaal oorhandig.

Psalm 146 vers 5 is gesing ná 'n gebed deur mev Kestell. Die afvaardiging na die Goewerneur-generaal was onder die leiding van mev Joubert, eggenote van genl Joubert wat saam met mev Eloff die Unie verteenwoordig het. Hulle was vergesel deur "de dochters", mev Malan en mev Van Broekhuizen, mev Roos en mev Muller namens Kaapland, mev Kestell en mev Helgaard Steyn namens die Vrystaat, mev Neethling, eggenote van ds Neethling, en mev Armstrong namens Transvaal, en mev Coen en mev Kemp namens Natal.

Die afvaardiging het teruggekeer met die Goewerneur-generaal se antwoord dat hy self nie by magte is om aandag daaraan te gee nie maar dat hy dit na sy ministers sal verwys. Die versoekskrif was deur sowat 40 000 mense onderteken. Die vroue moes daardie dag eers onverrigtersake omdraai en hulle het in gelid na Kerkplein gestap waar hulle Ges 22 gesing het.

Op 5 Augustus het hulle by die dieretuin vergader om op die ministers se antwoord te wag. Daar is die eggenotes van onder meer genls. De Wet, De la Rey, Kemp, Muller en Pienaar en die moeder en weduwee van Jopie Fourie (Jopie wat reeds só tereggestel is), na die verhoog geroep om medelye met hulle te betoon. Toesprake is gehou, daar is gebid en gesing. Die vroue moes nog vier dae wag op die ministers se antwoord.

Dit was kort en het gelui: "Ik ben door de Goewerneur-generaal gelast u te melden, dat zijn Ministers niet in staat zijn een rekommendatie te maken totdat alle hoogverraadzaken afgelopen zijn, waarna elke afzonderlike geval op zijn eigen merieten overwogen zal worden."

De Burger sê in sy redaksionele kommentaar in die uitgawe van 10 Augustus: "...dat de Regering een nieuw bewijs geleverd heeft dat zij met het volksgevoel geen rekening houdt."

Ja, as Smuts Brittanje nie so gewillig was nie, sou hy sekerlik nie sy eie mense se lewens so koelbloedig geneem het nie – mens wonder wat was sy beloning daarvoor...

NUUTSTE BYDRAES

Gedagtes vir elke dag

1915: DE KLEMENTIE BEWEGING

Opsoek na inligting?

Besoekers aanlyn