KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Die gebruik om deur vervorming van 'n persoon se naam of 'n gebeurtenis, dikwels met 'n bewuste ironiese bedoeling, daardeur 'n persoon se aansien en status te verlaag of aan te dui welke afkeer daar jeens iemand bestaan, kom ook in die Suid-Afrikaanse geskiedenis voor. Dit is veral so wanneer die burgers direk geraak is, byvoorbeeld deur anneksasie.

Rondom die anneksasie van ZAR in 1877 en die daaropvolgende Vryheidsoorlog het heelwat van hierdie volksetimologieë ontstaan en was dit veral Britse amptenare en militêre gesagvoerders wat die voorwerpe van Afrikaner-ironie was. Ná die onverwagte anneksasie van die ZAR deur sir T Shepstone in 1877, verwerf hy die naam Duiwel-se-Slypsteen of Die-ou-vuilis-slypsteen.

KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Die totstandkoming van konsentrasiekampe in Suid-Afrika tydens die Tweede Vryheidsoorlog, waardeur 'n bykans onuitwisbare letsel op die Afrikanervolk gelaat is, was in hoofsaak 'n uitvloeisel van die beleid van brandstigting en verwoesting wat deur die Britse militêre owerheid in werking gestel is. Hierdeur is die nie-vegtende deel van die bevolking in die republieke by die oorlog betrek, en die Britse owerheid was van oortuiging dat die aantasting van hul vroue en kinders die Boeremagte tot oorgawe sou dwing.

Die wegvoering van vroue en kinders na kampe sou voorts 'n einde bring aan die bevoorrading van die Boeremagte deur die vroue op die plaas, alles faktore wat 'n spoedige einde van die oorlog in die hand moes werk. Vyftig konsentrasiekampe, waarin tot 110 000 mense oor 'n tydperk van minder as twee jaar gehuisves was, het gevolglik van die einde van 1900 af tot in 1902 tot stand gekom. Die inwonertal van die konsentrasiekampe was byna vier keer meer as die getal krygsgevangenes wat hier te lande en oorsee in kampe aangehou is.

Hannes Ollewagen

Ps. 81:1-17

“In die nood het jy geroep, en Ek het jou uitgered; Ek het jou geantwoord in die skuilplek van die donder; Ek het jou getoets by die waters van Mériba. Sela.” (:8).

Daar is deur die genade van die Here jaarliks nog volksgenote wat getrou die Gelofte van Bloedrivier nakom. Die Gelofte wat ons voorouers gemaak het dat ons hierdie dag van oorwinning jaarliks as ‘n dankdag en soos ‘n Sabbat sal deurbring en op hierdie wyse die eer en roem van oorwinning aan God sal laat toekom.

Daar is ongelukkig ook baie mense wat allerhande verskonings probeer formuleer waarom hierdie dag nie eerbiedig hoef te word nie. Ons hoor byvoorbeeld gereeld dat mense van mening is dat ons voorouers nie namens ons hierdie besluit kon neem nie. Hulle kon nie namens ons aan God ‘n Gelofte maak en hul nageslag hierdeur bind nie. Feit is dat hulle kon. En hulle het. Daar is baie dinge wat ‘n mens doen, goed en sleg, wat op jou nageslag en hul latere nakomelinge ‘n invloed uitoefen. Jy het tog geen sê gehad in wat jou naam behoort te wees nie en jy aanvaar hierdie besluit van jou ouers eenvoudig as ‘n keuse wat hulle moes maak. Jy het geen sê gehad in die erfporsie wat vir jou nagelaat is nie, maar jy protesteer nie te veel daarteen dat iemand ‘n gunstige besluit geneem het om vir jou ‘n erflating te laat toeval nie.

Met dank ontvang vanuit ‘n Nuusbrief van die ANB

In 'n vorige nuusbrief van die ANB in 2018 is die aard en inhoud van Afrikanernasionalisme uitgespel. Een van die basiese uitgangspunte en beginsels van Afrikanernasionalisme, wat ook as basis vir die suksesvolle beleid van apartheid tussen 1948 en 1966 in SuidAfrika gebruik is, is dat die skeiding van rasse, volke en kulture, juis konflik, frustrasie en die inperking van mense se vryheid voorkom.

Hierdie waarhede en die gevolge van die verontagsaming daarvan word in die hedendaagse Suid-Afrika al hoe duideliker. Die konflik tussen volke en frustrasie onder alle volke in die land ten opsigte van dinge soos integrasie van woongebiede – en gevolglik ook hospitale, skole en universiteite – word elders in hierdie nuusbrief in fyner besonderhede bespreek. 'n Verdere aspek in hierdie verband wat deesdae al hoe meer na vore kom, is die aanslag op die wet en orde – met ander woorde die gereg (polisie) en die regstelsel (howe) in Suid-Afrika.

KULTUURDAGBOEK 20 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Gebore op 27 Augustus 1878 op die familieplaas Wildebeesthoek, distrik Pretoria, het Joseph Johannes (Jopie) Fourie, nadat hy in verskeie skole in Pretoria was, aan die Greykollege, Bloemfontein, studeer. Hy onderbreek sy studie om aan die gevangeneming van Jameson by Doornkop deel te neem en studeer daarna by die Victoria-kollege op Stellenbosch, om uiteindelik tot die kantoor van die Ouditeur-generaal van die ZAR toe te tree.

In die Engelse Oorlog onderskei hy hom as 'n bekwame rapportryer en onverskrokke vegter. Nooit het hy teruggedeins om die gevaarlikste take te onderneem nie. Hy word sodanig verwond dat hy aan die een kant van sy hoof sy sig en gehoor verloor.

KULTUURDAGBOEK 20 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Ten einde die Britse garnisoen in Pretoria te versterk, is 'n afdeling van die voetsoldate, 94e Regiment bestaande uit 263 offisiere en manskappe, gelas om onder bevel van lt-kol Philip Anstruther, van Lydenburg na Pretoria te gaan. Die Boerekrygsraad het egter besluit dat hierdie opmars verhinder moet word aangesien 'n konsentrasie van Britse troepemagte in Pretoria vir die Boere 'n lastige situasie kon skep. Gevolglik is komdt Frans Joubert (Frans Held) van Paardekraal na 'n posisie oos van Pretoria gestuur om Anstruther se opmars te stuit.

  Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

Ek word valskermsoldaat

Vroeg die volgende dag het die bevel oor die telefoon gekom: "Meld jou more aan by die valskerm-opleidingsentrum in Stendal. Van die offisier in bevel sal jy verdere opdragte ontvang. Onthou: die strengste geheimhouding word van jou verwag."

Hierdie waarskuwing het ek beslis nie nodig gehad nie. Dit was teen elke muur opgeplak en in elke film vertoon: "Duitsland, die geboortegrond van Nasionaal-Sosialisme, is in gevaar. Pas op vir spioene!"

KULTUURDAGBOEK 19 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Kmdt-genl Andries Hendrik Potgieter is op hierdie dag in die distrik Graaff-Reinett gebore. Deur hardwerkendheid het hy mettertyd die plaas Kommandodrif aan die Tarkarivier in die distrik Cradock bekom. Hoofsaaklik vanweë die verydeling en verbittering wat deur die Britse Oosgrensbeleid gewek is, het Potgieter, wat eintlik by sy tweede naam Hendrik bekend was, die Kaapkolonie teen die einde van 1835 verlaat. Aanvanklik het sy trek uit familielede bestaan maar later aansienlik aangegroei onder meer deur die aansluiting van Sarel Cilliers se groep.

Teen die middel van 1836 het die laer by Bloudrif aan die Sandrivier gestaan. Van daar het Potgieter 'n besoek aan Louis Tregardt in die Soutpansberg gebring.

  Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

Die Tweede Wêreldoorlog

Die donker, onheilspellende oorlogswolke het op 3 September 1939 in 'n on­vergeetlike storm losgebars. Die vurige hoop dat my vaderland neutraal sou bly, is die volgende dag verydel. As burger van 'n vyandelike land kon ek net soos baie uitlanders in Duitsland aangekeer en geïnterneer word. Van vlug was daar geen sprake nie. Duitsland het sy vinger op elkeen binne sy grense gehad. Die geld waaroor ek beskik het, was reeds in 'n bank in Londen be­vries. Dae en nagte lank het ek ernstig oor my posisie nagedink. Ek wou en moes terug na my eie land. Die vraag was egter, hoe?

KULTUURDAGBOEK 18 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Die rede vir die stigting van die FAK kan teruggevoer word tot 1925 toe Afrikaanse naas Engels as amptelike taal deur die Hertzog-regering erken is. Hierdie erkenning het deels bygedra tot 'n nuwe bewuswording onder die Afrikaanssprekendes van sy taal en eiesoortige kultuur.

Ná 1925 was daar ook 'n sterk en groeiende behoefte om die kulturele erfenis van die Afrikaner sterker te beskerm teen die indringing van die Engelse taal en kultuur op alle terreine van die samelewing. Op 24 Augustus 1929 word daar onder die beskerming van die SA Akademie vir Taal, Lettere en Kuns eenparig besluit om 'n Uniale konferensie op te roep onder die naam:

Dr Michael J. Hurry

Lees reeks by Wie swaai die septer?

The Citizen het darem 'n artikel teen kommunisme gepubliseer. Die Suid-Afrikaanse pers verwys selde na die werklike toestand in Angola of Mosambiek, maar verkies om te praat oor ekonomiese inter-afhanklikheid ('n eufimisme vir finansiële en tegniese steun vanaf Blank Suid-Afrika), en die noodsaaklikheid van "aanpasbaarheid" en goeie buurskap". Die openbare aandag word nooit gevestig op die soort toestande waarvan Mulato skryf nie. Tog, as sulke toestande in Suid-Afrika sou heers, deur Blankes teenoor Swartes gepleeg, sou die woede, histerie en getjank van die WO en wêreldpers letterlik ongelooflik wees.

Die volgende uittreksel uit 20 Julie 1979 se Pretoria News sal die punt verder belig: (Ons vertaal).

‘n Klein seuntjie wat more drie jaar sou word, is hierdie week doodgeskiet deur 'n alleenlopende terroris, nadat die kind dapper probeer het om sy ouma te red. Die seun, Albertus Smit, het Woensdagaand gesien hoe sy ouma deur terroriste-koeëls afgemaai is. Volgens sy moeder, mev Susanna Smit, het klein Albertus op die Botha-familieplaas na sy ouma, mev Susanna Botha, gehardloop en haar geweer gegryp toe hy sien dat sy geskiet is. Nadat die seun die plaashuis binne hardloop het en die geweer op 'n tafel neergesit het, het hy buite na die terroris gehardloop wat hom ook doodgeskiet het."

KULTUURDAGBOEK 17 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

In Mei 1884 het die Zuid-Afrikaansche Republiek met Portugal 'n soort finale reëling oor 'n spoorlyn van Delagoabaai af na Pretoria bereik. Die ontdekking van goud aan die Rand in 1886 het so 'n spoorlyn gebiedend gemaak. Maar Natal wou 'n spoorlyn verder van Kimberley af na Johannesburg verleng. Spoorverbindings het dus 'n ekonomiese en politieke magsfaktor geword.

Paul Kruger het verkies om met die Portugese saam te werk omdat hulle los was van Brittanje en omdat so 'n spoorlyn vir Transvaal groter voordele ingehou het. 'n Roete oor die Vrystaatse gebied het natuurlik vir mede-Afrikaners voordeel in gehou maar was nog altyd 'n Britse-Kaapse spoorlyn.

KULTUURDAGBOEK 17 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

De Republiek Lijdenburg in Zuid-Afrika is op hierdie dag uitgeroep as die Oos-Transvaalse pioniers se reaksie op die konstitusionele, administratiewe, kerklike twispunte en leiersbotsings binne die drie Oorvaalse regionaal-politieke groepe, wat uiteindelik op 4 April 1860 verenig het tot die Zuid-Afrikaansche Republiek.

16 DESEMBER 1838

Hier staan ons voor die Heilige God van hemel en aarde om 'n gelofte aan Hom te doen, dat, as Hy ons sal beskerm en ons vyand in ons hand sal gee, ons die dag en datum elke jaar as 'n dankdag soos 'n Sabbat sal deurbring, en dat ons 'n huis tot sy Eer sal oprig waar dit Hom behaag, en dat ons ook aan ons kinders sal sê dat hulle met ons daarin moet deel tot nagedagtenis ook vir die opkomende geslagte.
Want die eer van sy Naam sal verheerlik word deur die roem en die eer van oorwinning aan Hom te gee.

Ons is die opkomende geslagte van wie die Gelofte spreek. Daarom verbind ons ons jaarliks opnuut tot die nakoming van die Gelofte, met gebed en smeking dat God ons sal bystaan en help om dit te volbring. Dit doen ons met dankbare erkenning van die uitkoms van die Slag van Bloedrivier wat vir die voortbestaan van die Afrikanervolk deurslaggewend was. Ons herdenk dit as 'n groot daad van God in ons geskiedenis, 'n daad wat ons nie mag vergeet nie en aan óns opkomende geslagte moet oordra. Daarby gedenk ons dit as 'n groot daad in die geskiedenis van die Kerk van die HERE in ons land en oor die hele wêreld.

Hier volg ook 'n nuwe gelofte uit die pen van ds Andrè van den Berg, een van ons gereelde skrywers hier op Gelofteland. Lesers sal sien dat dit slegs aanvullend tot die ou gelofte is om die huidige toestand waarin ons volk verkeer te reflekteer. U word vriendelik genooi om u siening en moontlike voorstelle daaroor te stuur aan Hierdie e-posadres word van Spambotte beskerm. Jy moet JavaScript ontsper om dit te lees.

DIE NUWE GELOFTE

Ons staan hier voor die Heilige, Drie-enige God, Beskikker van volke en nasies, aan Wie alle mag in die hemel en op die aarde behoort,

Om aan Hom ‘n nuwe gelofte te doen en te pleit dat Hy ons volk van ‘n gewisse uitwissing sal red en ons vyande, soos die Mideaniete van ouds, sal verskrik en verdelg.

Ons onderneem om uit dankbaarheid hierdie dag elke jaar soos ‘n Sondag deur te bring en ons nageslag daartoe op te roep.

Ons onderneem om hulle van God se reddende ingryping te vertel en hulle gedurig te vermaan om tot sy Eer te leef.

Verder onderneem ons om ons geliefde vaderland van alle afgodsdienste en onheilige gebruike te reinig sodat ons as volk heilig en opreg voor God kan wandel.

Die eer en die verheerliking van sy Naam sal ons eer en hoogste strewe wees.

Mag die almagtige, barmhartige God ons genadig wees!

Henning Dafel

Is dit regtig nodig om Geloftedag te herdenk? Is dit regtig nodig om in die warm son na dieselfde geskiedenis te gaan luister wat ons verlede jaar en die jaar voor dit gehoor het? Buitendien is ’n mens hierdie tyd van die jaar so moeg, dat jy nie nog krag daarvoor het nie. Kan ek nie maar net rustig by die huis bly of by vriende gaan kuier nie? Om Geloftedag by my vakansieplanne te probeer inwerk, is net een te veel. Miskien volgende jaar ...

As ’n mens sulke vrae vra is daar dadelik ʼn paar ou ooms met vuur in die oë wat sal opspring en sê: “Natuurlik moet jy!” Gewoonlik volg daar dan ’n hele relaas oor hoe afvallig vandag se jongmense is en dat ons afvalligheid die rede is waarom dinge in ons land gaan soos wat dit gaan. In alle eerlikheid is dit waarskynlik die rede hoekom baie jongmense nie wil gaan nie: “Geloftedag is vir oumense wat aan ou goed dink – ek het niks daar verloor nie.” Tussen BBBEE, die droogte, politiek, skuld en die familie se probleme het ek regtig nie nodig om die heeltyd te hoor dat ek my ‘sokkies moet optrek nie!’”