Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Voor die Hooggeregshof

Met die afsluiting van die voorlopige verhoor was my geselsery met die ander aangeklaagdes op 'n einde en ek is weer oorgelaat aan die willekeur van die gevangenis-owerheid. Dit was nie soveel die eensame opsluiting wat aan my senuwees getorring het nie, maar wel die gedagte dat ek sonder meer gestraf is. Hierdie onregverdige tirannie het my ingebore fyngevoeligheid tot hiper­sensitiwiteit verskerp en ek het eenvoudig verseg om my bakkie sop wat as middagmaal gedien het, van die sementvloer op te tel. "Ek is nie 'n hond wat van die grond af vreet nie," het ek gesnou. "My voedsel moet op 'n skinkbord bedien word."

"Ons sal aan hierdie versoek voldoen, maar dan maak jy in die vervolg self jou sel aan die kant," het 'n bewaardertjie my probeer troef.

KULTUURDAGBOEK 17 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Ná die mislukte aanval op die Voortrekkerlaer by Vegkop het die Matebeles duisende stuks vee van die Trekkers weggevoer. Drie maande later het Hendrik Potgieter en Gerrit Maritz met 'n strafekspedisie van 107 man, en gesteun deur 'n aantal Basters en Barolongs, Silkaats op 'n verrassende wyse in sy kraal by Mosega aan die Mariko-rivier oorval, duisend stuks vee gebuit en die Matebele verder noordwaarts verdryf.

KULTUURDAGBOEK 17 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Ná die Industriële Revolusie het Engeland 'n nywerheidstaat geword wat hoofsaaklik in handel belang gestel het. Die Britse regering wou van alle onnodige veranwoordelikhede ontstlae raak en daar was 'n kragtige beweging ten gunste van die prysgee van koloniale gebiede in Suider-Afrika. Gevolglik is gunstig gereageer op kmdt- genl AWJ Pretorius se versoek dat 'n Britse kommissie aangestel word om die betrekkinge tussen Transvaal en die Britse owerheid in Suid-Afrika te ondersoek.

Die Britse assistent-kommissarisse, WS Hogge en CM Owen, het Pretorius en 'n aantal Boere-afgevaardiges by die Sandrivier ontmoet.

Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Ek word in die tronk verhoor

Net soos ek die oorlogtydse bondgenote van Kommunistiese Rusland uitdaag om my vandag tereg te wys, het die naturellenagwag agter my sel in die tronk ook alles wat hy gehoor en gesien het, uitgedaag. Elke halfuur was dit foutlose herhaling van die vorige dialoog.

"Halt! Hoe ghouse der?"

Die hoofbewaarder se antwoord: "Friend!"

"Ettewanse, vrent!" (Advance Friend) het die naturel beveel. En dan, as die hoofbewaarder by hom kom, was dit weer "0lls-wel-l-l!"

Dit was "Alles is wel", van vroeg tot laat, totdat "0lls-Wel-l-l" van die dril gegaan het.

Een oggend het ek weer oudergewoonte my nekspiere gestaan en oefen toe die tronk se opperbewaarder sy opwagting daar maak. "Waarom oefen jy jou nekspiere so baie?" wou hy met 'n breë glimlag weet.

"Om die galgtoue van die galgkamer te breek," het ek onmiddellik geantwoord. Die opperbewaarder het so lekker gekry by die gedagte dat ek opgehang sou word dat hy met 'n vermakerige laggie oral aan sy liggaam lekker gekry het. Die gevolg was dat ek gereeld wanneer ek hom sien, my nekspiere begin oefen het.

KULTUURDAGBOEK 16 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Op 14 Augustus 1895 is op die twintigste Jaarfees van die Genootskap van Regte Afrikaners besluit om 'n eerste Afrikaanse taalkongres te reël wat op 15 en 16 Januarie 1896 in die Paarlse stadhuis gehou is om saam te val met die twintigste verjaardag van Die Patriot. Ongeveer 100 verteenwoordigers uit alle dele van die land het vergader onder voorsitterskap van ds SJ du Toit. Prof Cachet het as eerste spreker die beginsel van 'Ons skryf soos ons praat' onderskryf, en voorgestel dat 'n tydskrif uitgegee word om die beweging te bevorder.

Talle sprekers spreek hulle op hierdie kongres uit ten gunste van Afrikaans as spreek- en skryftaal en uit hulle getuienis kan die vreugde van 'n eie taal gelees word, soos mnr P Scholtz dit saamvat: In Hollands voel hy hom nes in 'n pak klere wat te groot is; in Afrikaans voel hy tuis.

Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

“Dit is deur die eeue heen bewys dat ander volke, net soos die jeug, geen woord of teorieë in die vorm van holklinkende toesprake of opgediste snert van koerantskrywers en politieke wiggelaars volg nie, maar slegs voorbeelde, hetsy goed of sleg.

“Suid-Afrika is egter 'n uitsondering op elke reël. Ons is te lui om selfstandig te dink, andere moet dit vir ons doen. Ons sien die gevaar, maar weier om dit te erken. Ons wil lewe, maar weier om te veg. Ons glo in God, maar ignoreer sy gebooie. Gelukkig kan dit nie van almal gesê word nie.

“Ontwaak, Suid-Afrika! Gord aan die swaard en laat ons veg. God help diegene wat bereid is om hulself te help. Organiseer, dissiplineer en bewapen elke weerbare man, vrou en kind. Laat ons Suid-Afrika in 'n vesting omskep wat vir die Kommunisme ondeurdringbaar is. Anders is ons gedoem.

“Ek smeek jou, Blank Suid-Afrika, aanvaar wat ek hier sê en moenie weer toelaat dat onbeproefde dwergleiertjies julle met lippetaal aan die slaap sus en aan die neus rondlei nie.

“Hierdie ding het in die verlede met driehonderdduisend lede van die Ossewabrandwag gebeur en dit gaan waaragtig weer gebeur. Na dese sal ons nie weer 'n kans kry nie ... die Kommuniste sal daarvoor sorg.

“Ons soort demokrasie het die Kommuniste sterk en magtig gemaak. Ons het mekaar gehelp om die Nasionaal-Sosialistiese bolwerk te verpletter. Ons het doelbewus ons eie graf gegrawe. Ons het gesaai en ons gaan maai. Dis 'n verskriklike gedagte, maar ongelukkig is dit waar. Ontwaak, Blank Suid-Afrika! In Godsnaam, ontwaak!”

KULTUURDAGBOEK 15 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Met die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners op 14 Augustus 1875 in die Paarl is 'n tydvak van georganiseerde stryd om die Afrikaanse taal ingelui.

In Artikel IX van die Genootskap se bepalings word beoog om 'n Afrikaanse maandblad uit te gee. Op hierdie dag in 1876 verskyn die eerste uitgawe van die maandblad Die Afrikaanse Patriot, wat die orgaan van die GRA sou wees. CP Hoogenhout was die eerste redakteur onder die skuilnaam Oom Lokomotief, wat deur redakteurs ná hom oorgeneem is.

In Die Afrikaanse Patriot, later net genoem Die Patriot, dek die GRA die terreine van hul doelstelling naamlik dié van land, volk en taal. Daarin is leiding gegee ten opsigte van landsake, die Afrikaanse taal, geskiedenis en belangrike nuus. 'n Rubriek van vrae en antwoorde is ontwerp om weetgierigheid op te wek en te bevredig. Afrikaners is aangemoedig om bydraes te stuur sodat hulle kon leer om hulle taal ook te skryf.

Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

My behandeling en verhoor in die tronk

In die tronk het ek spoedig ontdek dat ek 'n uitsondering op elke reël te wees sover dit die voorgeskrewe behandeling van gevangenes betref. Ek is nooit toegelaat om saam met ander gevangenes te gaan oefen vir die halfuur wat my twee keer per dag vir ontspanning toegelaat is nie en talle ander dinge.

Dag en nag is ek deur wagte omsingel. Die skerp lig wat uit 'n gat uit die muur op my bed geskyn het terwyl ek verhoorafwagtend was, is nooit nag of dag afgeskakel nie. Ek is die eerste drie maande nie toegelaat om briewe te ontvang of te skryf nie. In daardie tydperk is ek ook nie toegelaat om enige kersboodskap te ontvang nie.

KULTUURDAGBOEK 14 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Hendrik Andries Hanekom, en sy eggenote van Mathilde, is allerweë beskou as van die belangrikste baanbrekers op die gebied van die Afrikaanse beroepstoneel. Hy is op 17 Junie 1896 op Beaufort-Wes gebore en op hierdie dag in Januarie 1952 oorlede. Hy was een van die eerste Afrikaners wat 'n heeltydse toneelspeler geword het.

In 1924 het Hendrik sy werk as stadsklerk op Lydenburg laat vaar en het hy en Mathilde 'n toneelgroep gestig. Hulle eerste opvoering het op 16 September 1925 plaasgevind: 'Oom Gawerjal se dogters en die stemregkoors.' Daarna het hulle die lang pad aangedurf en meer as 25 jaar lank alle uithoeke van ons land besoek met toneelstukke soos Oorskotjie, Die Uur van vergelding, Die Silwerkoning. Onskuldig veroordeel, Oom Paul, Generaal De Wet, Hans die Skopper, Ds Snuffelaar, en Die Stille Haard.

Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

Dr. J.F.J. van Rensburg veroordeel homself

Op 6 Desember 1941 verskyn in Die Vaderland 'n verslag oor dr. Van Rens­burg se toespraak in Bezuidenhoutvallei, Johannesburg. Hierdie koerant het gedurende die oorlogsjare die bedrywighede van die Ossewabrandwag breed­voerig gerapporteer. Die verslag lui:

"Seker twee-derdes van die mense in die leër is vandag Afrikaners wat om ekonomiese nood, uit avontuurlus of uit oortuiging in die Noorde is. Ons eer daardie seuns van ons. Daar is meer O.B.'s in die Noorde as wat baie van ons besef. Hulle ... daardie Afrikanerseuns, sal terugkeer na die boesem van hul volk en die O.B."

KULTUURDAGBOEK 13 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Jan van Riebeeck teken in sy dagregister aan: "Op dato hebben onsen afgesneden ende hier aen de Caep aldereerstgewassen taru beginen te dorssen, sijnde redelijk vet ende groff van corl, ende nae alle apparentien hiernae ('t land wat gemest sijnde) beter te succederen. 't Is jammer dat de Z. Oostewinden hier soo hard vallen, souden anders alle soorte van graen ende vruchten hier genoech cunnen aengeplanten worde..."

Hier vind ons die belofte van 'n ryke landboutradisie wat vir Suid-Afrika sou volg. Die Afrikaner sou 'n volk van boere word en in sy ekonomie het koring veral later 'n groot rol gespeel. Die bewerking van die grond het die bewoners van die land aan hierdie aarde verbind. Jan van Riebeeck het met sy proefnemings die vrugbaarheid en bewoonbaarheid van ons land bewys en hiermee die grondslag vir die ekonomiese selfstandigwording van die Afrikaner gelê.

KULTUURDAGBOEK 13 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Suid-Afrika se deelname aan die Tweede Wêreldoorlog, waarteen die Herenigde Nasionale Party of volksparty onder leiding van dr DF Malan gekant was, het die republikeinse ideaal van die Afrikaner opnuut aangewakker.

Op hierdie datum dien dr Malan 'n mosie by die Volksraad in wat onder meer gelui het dat, met die oog op die ernstige krisis waarin Suid-Afrika weens sy deelname aan die oorlog betrokke geraak het, die Raad verklaar "dat ons hoogste volksbelange alleen gedien kan word deur die omskepping van Suid-Afrika in 'n republiek, afgeskei van die Britse Kroon en Ryk en vry en onafhanklik van enige buitelandse mag".

Die Republiek moet geskoei wees op die tradisies en beginsels van die twee gewese Suid-Afrikaanse republieke. Dit moet Christelik-nasionaal wees en moet die gelyke taal- en kultuurregte van albei seksies van die blanke bevolking in ag neem.

Die mosie is met die meerderheidstem van die Verenigde Party in die Raad verwerp.

Ds A.E. vd Berg

“En die gewig van die spykers was vyftig sikkels aan goud…..” (2 Kron.3:9).                                

God dink anders as mense: “Want my gedagtes is nie julle gedagtes nie en julle weë is nie my weë nie” (Jes.55:8).   Die verslag van die bou van die tempel getuig hiervan. Wie sou, indien jy ’n gebou moes oprig, die hoeveelheid spykers wat gebruik is, in die verslag vermeld?   Dis nietigheid. Met God is dit anders. Alles wat met sy koninkryk te doen het, is vir Hom belangrik.  

Daarom het die Heilige Gees die Kroniekskrywer gelei om in sy verslag oor die tempelbou ook die aantal spykers wat gebruik is te vermeld. Hierdie spykers was so belangrik in diens van God, dat hul waarde selfs in die gewig van goud bereken is - 50 sikkels se goud!

In die Bybel word spykers o.a. as beeldspraak vir diensbaarheid in God se koninkryk gebruik. Ten tye van Juda se geestelike afvalligheid, het God ’n gelowige met die naam Eljakim gebruik om geestelike stabiliteit te bring en sê van hom: “En Ek sal hom inslaan soos ’n pen in ’n vaste plek…” (Jes.22:23).

Hannes Ollewagen

1 Kor. 10:14-22

“DAAROM, my geliefdes, vlug vir die afgodediens.” (:14).

Paulus gee aan die Korinthiërs ‘n opdrag om van afgodediens af weg te vlug. Ons vind ‘n soortgelyke vermaning in 1 Joh. 5:21 – “My kinders, bewaar julleself van die afgode. Amen.”

Ons maak maklik die fout om te dink dat hierdie vermaninge maar aan die gemeentes van daardie tyd gerig was. Wanneer dít ons uitgangspunt is, sal ons onsself die vraag moet afvra wat van ons belydenis word dat die Skrif die Heilige en Lewende Woord van God is. Spreek elke woord en elke teksvers in God se Woord nie steeds vandag ook tot elke ware gelowige nie? Die Woord van God spreek inderdaad steeds tot elke gelowige wat die Gees van die waarheid ontvang het om hierdie Woord van God aan te neem. En daarom moet ons ag gee op elke vermaning uit God se Woord en dit ter harte neem!

KULTUURDAGBOEK 12 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Johannes Francois Elias Celliers was 'n bekende Afrikaanse skrywer, digter en dramaturg. Hy is op hierdie dag in 1865 gebore.

Hy lê sy Landmetereksamen in Nederland af maar word later 'n amptenaar in die onderwysdepartement van die ZAR en in 1894 staatsbibliotekaris in Pretoria.

Met die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog sluit hy hom by die kommando's aan, en in 1902 vertrek hy na Europa waar hy sy beroemde gedig Die Vlakte skryf.

KULTUURDAGBOEK 11 JANUARIE

Lees volledig by Kultuurdagboek

Charles Robert Louw is op hierdie dag op Murraysburg gebore as die jongste van sewe seuns van wyle ds AA Louw van Noorder-Paarl. Sy moeder was 'n nooi Murray, suster van dokter Andrew Murray.

Na voltooiing van sy studie aan die Paarlse Gimnasium en op Stellenbosch, is hy na Transvaal waar hy sy klerkskap as ingeskrewe prokureursklerk in Pretoria voltooi het. Nadat hy hom op Ermelo gevestig het verhuis hy in 1916 met sy gesin na Kaapstad. Hier het CR Louw hom vir die uitbou van verskeie Afrikaanse sake-ondernemings beywer.