KULTUURDAGBOEK 27 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

“Hierdie slag het 'n uiters betekenisvolle rol in ons geskiedenis gespeel, want indien die Zoeloes hulle oorrompel het, sou die oorwinning by Bloedrivier tot niet gemaak wees”.

Ná die Slag by Bloedrivier het die Wenkommando Dingaanstat besoek en laer op die Entonjaneni-hoogte getrek. Op 27 Desember het 'n kommando van ongeveer 300 man en 40 Port Natalse swartes uitgetrek om die Zoeloes aan te val en die beeste wat op 17 Februarie by Bloukrans gesteel is, terug te kry.

Volgens Bongoza, 'n Zoeloespioen wat hom klaarblyklik opsetlik gevange laat neem het, was die beeste in die nabygeleë Opatekloof. Pretorius se gewonde hand het begin pyn en hy het die bevel aan Karel Landman oorgedra en na die laer teruggekeer. Halfpad in die kloof af het Bongoza verdwyn en het die Zoeloe-krygers, nadat 'n deurdringende kreet vanuit die koppie weerklink het "i zi pagati (hulle is binnekant!)", uit die klowe gestorm om die kommando van die laer af te sny.

KULTUURDAGBOEK 27 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Op hierdie dag het die Reserwebank en die vernaamste handelsbanke in 'n formele brief aan die Minister daarop gewys dat die geskil rondom die afstap van die goudstandaard onhoudbaar geword het.

Nadat Brittanje op 21 September 1931 andermaal die goudstandaard opgeskort het deur die Bank van Engeland te onthef van sy verpligting om staafgoud op aanvraag te verkoop, het die vraag ontstaan en is omvattend bespreek of Suid-Afrika Brittanje se voorbeeld moet volg. Hierdie debat het hom afgespeel in 'n toestand van ernstige ekonomiese depressie wat in Suid-Afrika en die meeste ander lande van die wêreld geheers het.

Terwyl dit in wese oor 'n ekonomiese aangeleentheid gegaan het wat op grond van ekonomiese argumente besleg moes word, het dit spoedig 'n sterk politieke inslag gekry.

  Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

Van Frankryk na Suid-Afrika met 'n seilboot

Sowat tienuur die oggend van 1 April 1941 het twee kusvaarders die Kyloe op sleeptou geneem. Ek het op die agterdek gestaan en die vasteland gegroet. Met 'n rein gewete het ek die lang tog begin. Ek vaar die dood tegemoet. Niemand weet wat my planne is nie, nie eens ek self nie. Die daad en die daad alleen gaan my selfopgelegde missie vertolk. Ek is alleen aan God ver­antwoording verskuldig en aan niemand anders nie.

KULTUURDAGBOEK 26 DESEMBER 1905

Lees volledig by Kultuurdagboek

Dit was aan die begin van die twintigste eeu nog die gebruik om op Tweede Kersdag, Tweede Paasdag en Tweede Pinksterdag gereeld kerkdienste te hou.

Op Tweede Kersdag in 1905 het dit egter dae lank op Stellenbosch en omgewing gereën. Dit was 'n harde en aanhoudende reën en die omgewing was so deurdring van water dat daar haas geen aktiwiteite soos kerkdienste, kon plaasvind nie. Daarvandaan het die gebruik uitgesterf.

KERSFEESDIENS

Ds Andrè vd Berg

“Hy wat in die Seun glo, het die ewige lewe....”(Joh.3:36).

By geleentheid loop ʼn Amerikaanse Jood ʼn vriend na baie jare raak en vra hoe dit met hom gaan. Die man kla toe dat hy sy seun vir ʼn jaar Israel toe gestuur het en dat hy as ʼn Christen teruggekom het. Die vriend vertel die man toe dat dieselfde met hom gebeur het. Hy het ook sy seun Israel toe gestuur en hy het ook as Christen teruggekom.   Hoe was dit moontlik?

Hulle besluit toe om ʼn Rabbi te gaan vertel wat hul iets soortgelyks meegedeel het. Sy seun het ook uit Israel as ʼn Christen teruggekeer. Hulle vra hom toe om die nag met God daaroor te praat en die volgende oggend te kom hoor wat God vir hom gesê het. Toe hulle die volgende oggend by hom kom, sê vir hy hulle: “God het gesê dat Hy ook sy Seun Israel toe gestuur het!” En dis wat ek op hierdie Kersdag aan julle verkondig – God het sy Seun aarde toe gestuur om verlore siele te red.

DIE CHRISTELIKE KERSFEES

Ons het die voorreg om weer vanaand en môre die geboorte van Jesus Christus te herdenk. God het sy enigste Seun gestuur omdat dit noodsaaklik was dat Jesus waarlik volkome mens word sodat Hy as't ware saam met ons onder die oordeel oor die sonde kon inskuif, ten spyte daarvan dat Hy sondeloos is. Dit was juis sy sondeloosheid wat gemaak het dat Hy sy groot lyding en God se toorn kon verduur – iets wat geen sondaar kan doen nie. So het Hy die sonde oorwin en vir ons verlossing gebring. 

En vanaand op Ou Kersaand, wanneer ons graag 'n Kersboom met mooi liggies en persentjies daaronder in die meeste van ons huise het, maak seker dat jy weet waarom die persent-uitruilery gaan: die geskenk van God aan die mensdom – sy Seun; en die geskenk van die mens aan God – wanneer ons ons harte vir Hom gee.

Deur die eeue is daar telkens berekenings gemaak om die datum van die geboorte van Christus vas te stel. Hoewel die plek van Christus se geboorte in Betlehem met redelike sekerheid aangewys kon word, kon die presiese datum van sy geboorte nog nooit vasgestel word nie.

Een van die groot struikelblokke van navorsers was die feit dat die mens se sterfdatum in die ou tyd baie belangriker geag is as sy geboortedatum.

Johan Hack

Pof. Johan Bosman het ‘n artikel geskryf in die APK se Junie 2019 uitgawe van die Boodskapper, oor Christelike plig tot gewapende verset:

Ons lees nou meer gereeld oor ons Christelike plig om oor te gaan tot gewapende verset. Dit is iets wat deel uitmaak van ons geskiedenis, ons ontstaan en wat uiteindelik gelei het tot ons voortbestaan, eerstens as Christen en dan as Afrikanervolk. Het die Voortrekkers nie ook die wet van die Britse ryk verontagsaam toe daar ‘n beperking geplaas is op die hoeveelheid buskruit wat saamgeneem kon word tydens die trek nie?

Hoeveel van ons is moeg vir die wetteloosheid in ons land, die onregverdige behandeling omdat ons blank is en dan verder vertrap word omdat ons Afrikaans is. Let op die veragtende kyk van anderskleuriges wanneer ons verby hulle loop of ry, veral van die jonger geslag wat nie eers apartheid ervaar het nie en steeds vashou aan hierdie ‘onreg’ wat hulle glo aangedoen is. Die Psalmdigter skryf ook in Psalm 123:3-4 van so ‘n veragting. “Wees ons genadig o Here, wees ons genadig, want meer as versadig is ons van veragting; meer as versadig is ons siel van die spot van die oormoediges, van die veragting van die trotsaards!”  Let op die uitroepteken aan die einde van vers 4.

Dr Michael J. Hurry

Lees reeks by Wie swaai die septer?

Die groot towerlamp: bioskoop, radio, televisie (2)

Televisietegnieke is soortgelyk aan bioskooptegnieke, maar eersgenoemde is baie doeltreffender vir propaganda. Televisie het twee groot voordele bo films.

Dit is in die eerste geval binne-in die huis en dus toegankliker en tweedens is dit 'n volmaakte werktuig vir dokumentêre films en nuus, waar behendige redigering of vals byskrifte, verdraaiings en beklemtoning meebring wat wissel van vooroordeel tot blatante leuens. Een van die televisie-effekte op die menslike psige, wat die minste begryp word, is die een van distansiëring. Deur hierdie proses word die kyker onverskillig gemaak teenoor die werklikheid en nie in staat gestel om tussen die belangrike en die onbenullige te onderskei nie. So 'n situasie word geskep deur die kaleidoskopiese aanbieding van stof oor 'n ydperk van drie of vier uur. Nuusbulletins, advertensies, popgroepe, wetenskaplike besprekings, komedies en kultuurprogramme volg mekaar op en sodoende vind 'n groot gelykmakingsproses plaas. Aan niks word absolute of selfs betreklike belang toegewys nie.

KULTUURDAGBOEK 23 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

In De Zuid-Afrikaan van 16 Februarie 1839 verskyn 'n brief wat Andries Pretorius op 23 Desember 1838 aan Jacobus Boshof van Graaff-Reinet geskryf het om hom in te lig oor die oorwinning by Bloedrivier en die iname van Umgungundlovu (volgens die Graham's Town Journal waarin die brief op 14 Februarie 1839 verskyn het, het Pretorius dit op 22 Desember 1838 geskryf).

Die dae tussen 20 en 24 Desember was vir die kommando van Andries Pretorius 'n emosiebelaaide tydperk. Op 20 Desember 1838 het Pretorius en 'n geselskap die hoofstad van die eens magtige Zoeloevolk, Umgungundlovu, heeltemal verlate gevind. Die stat was boonop deels deur brand in puin gelê. Omdat die inname van Umgungundlovu deur die Voortrekkers 'n gedenkwaardige gebeurtenis was, het Pretorius 'n gedenksteen met sy naam en die datum van inname daarop uitgekap in die stat opgerig.

Ds André vd Berg

Aan die ootmoediges; Hy het My gestuur om te verbind die gebrokenes van hart; om vir die gevangenes ’n vrylating uit te roep en vir die geboeides opening van die gevangenis” (Jes.61:1)

Dis oor ʼn paar dae Kersfees.   Kersfees is anders as die res van die Christelike feesdae omdat dit uitsluitlik van vreugde spreek. Tydens Lydenstyd raak ons bedroef as ons aan Jesus se lyding dink, maar Kersfees is vreugde. ’n Mens sou graag van die Kersfees-gees in flesse wou bewaar en maandeliks een oopmaak.  

Dis goed om tydens Kersfees opgewonde soos ’n kind te wees, want ons Verlosser het immers as kind na die aarde gekom.   Kersfees moet egter in ’n mens se hart wees. Wie dit nie in sy hart het nie, soek tevergeefs daarna in geskenkpapier toegedraai. Kersfees is ’n hartsaak.

Kersfees is ’n tyd van die jaar wat ’n mens nie alleen wil deurbring nie.

KULTUURDAGBOEK 22 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Potchefstroom (in die aanvangsjare bekend as Mooirivier, Mooirivierdorp of Vryburg) is deur AH Potgieter en sy mede-Trekkers aan die standhoudende Mooirivier aangelê, ongeveer tien kilometer stroom op vanaf die huidige ligging van die dorp.

Geen definitiewe dokumentêre getuienis behalwe een, dui daarop dat dit in Desember 1838 gewees het nie. Die een noem egter pertinent dat dit op 22 Desember was.

KULTUURDAGBOEK 22 DESEMBER\

Lees volledig by Kultuurdagboek

In die Transvaalse Vryheidsoorlog het die Britse beleg van Pretoria op hierdie dag begin maar dit was van korte duur – net sowat drie maande.

In hierdie tyd het die vasgekeerdes in Pretoria heelwat lief en leed verduur, hoewel die leed blykbaar nooit eintlik van die heel ernstigste was nie. In die Britse kamp in Schoemanstraat het byvoorbeeld 'n vlooiplaag uitgebreek tot groot ontsteltenis en ongerief van die vroue en kinders.

  Outobiografie van Robey Leibbrandt:

GEEN GENADE

Lees reeks by Robey Leibbrandt vertel self

Indien lesers die ware weergawe oor die nasionalisme, geloof en waagmoed van Robey Leibbrandt wil weet, moet u hierdie reeks nie misloop nie. Daar het onlangs ‘n liberale weergawe verskyn waarvan die skrywer in ‘n TV-onderhoud op die vraag waarom hy oor Leibbrandt geskryf het, geantwoord het: “’n Mens kan nie net oor goeie mense skryf nie”. Die suggestie wat hy laat dat Leibbrandt ‘n ‘slegte mens’ was, kom ooreen met die liberale inhoud van sy boek.

Voorbereiding om na Suid-Afrika te vertrek

Terwyl ek besig was met 'n bevorderingskursus, is ek deur konsul-generaal Rudolf Karlowa na Berlyn ontbied. Volgens opdrag moes ek in burgerlike drag voor hom verskyn.

"Ek het toestemming van die Führer gekry om jou tot aan die kus van Suid-Afrika te vervoer," het die konsul-generaal gesê.

KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Die gebruik om deur vervorming van 'n persoon se naam of 'n gebeurtenis, dikwels met 'n bewuste ironiese bedoeling, daardeur 'n persoon se aansien en status te verlaag of aan te dui welke afkeer daar jeens iemand bestaan, kom ook in die Suid-Afrikaanse geskiedenis voor. Dit is veral so wanneer die burgers direk geraak is, byvoorbeeld deur anneksasie.

Rondom die anneksasie van ZAR in 1877 en die daaropvolgende Vryheidsoorlog het heelwat van hierdie volksetimologieë ontstaan en was dit veral Britse amptenare en militêre gesagvoerders wat die voorwerpe van Afrikaner-ironie was. Ná die onverwagte anneksasie van die ZAR deur sir T Shepstone in 1877, verwerf hy die naam Duiwel-se-Slypsteen of Die-ou-vuilis-slypsteen.

KULTUURDAGBOEK 21 DESEMBER

Lees volledig by Kultuurdagboek

Die totstandkoming van konsentrasiekampe in Suid-Afrika tydens die Tweede Vryheidsoorlog, waardeur 'n bykans onuitwisbare letsel op die Afrikanervolk gelaat is, was in hoofsaak 'n uitvloeisel van die beleid van brandstigting en verwoesting wat deur die Britse militêre owerheid in werking gestel is. Hierdeur is die nie-vegtende deel van die bevolking in die republieke by die oorlog betrek, en die Britse owerheid was van oortuiging dat die aantasting van hul vroue en kinders die Boeremagte tot oorgawe sou dwing.

Die wegvoering van vroue en kinders na kampe sou voorts 'n einde bring aan die bevoorrading van die Boeremagte deur die vroue op die plaas, alles faktore wat 'n spoedige einde van die oorlog in die hand moes werk. Vyftig konsentrasiekampe, waarin tot 110 000 mense oor 'n tydperk van minder as twee jaar gehuisves was, het gevolglik van die einde van 1900 af tot in 1902 tot stand gekom. Die inwonertal van die konsentrasiekampe was byna vier keer meer as die getal krygsgevangenes wat hier te lande en oorsee in kampe aangehou is.